Sergiusz Sterna-Wachowiak

Sergiusz Sterna-Wachowiak [Pseudonimy: Frawiusz Pustelnik, Konrad Surgeński, Paweł Hetmański, S.S.-W., (S.S.W.), ssw, (ssw)] – ur. 1953 w Lesznie. Poeta, prozaik, eseista, krytyk literacki, tłumacz, redaktor, edytor, scenarzysta teatralny, radiowy i telewizyjny. Syn poety i tłumacza literatury niemieckiego kręgu językowego Eugeniusza Wachowiaka, ekonomisty, i Janiny z Hetmańskich, ekonomistki. Lata 1961-1972 spędził we Wschowie, gdzie ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Tomasza Zana. W liceum redagował ścienną gazetkę literacką, w której publikował pierwsze wiersze i artykuły, był kronikarzem Kółka Turystyczno-Geograficznego i aktorem licealnego teatru. Ukończył wschowskie Społeczne Ognisko Muzyczne w klasie skrzypiec stopnia podstawowego i średniego – naukę gry na skrzypcach rozpoczął prywatnie w Lesznie jako sześciolatek – koncertował jako solista i w zespole kameralistów. Absolwent filologii polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (1977), studiował trybem indywidualnym także wybrane zagadnienia filozofii, historii sztuki i historii kultury (1973-1977).
Od 1972 r. mieszka i tworzy w Poznaniu, od 2000 r. w Suchym Lesie pod Poznaniem, na Górze Moraskiej. Podczas studiów był prezesem Koła Naukowego Historyków i Teoretyków Literatury UAM (1973-1977) pod opieką naukową Edwarda Balcerzana i Stanisława Barańczaka, inicjatorem i redaktorem naczelnym niezależnej mówionej gazety uniwersyteckiej „Struktury II” (1975-1977) oraz kierownikiem literackim studenckiego Teatru „Maya”. Jako poeta i krytyk literacki debiutował w latach 1971-1972 na łamach „Nadodrza” i „Życia Literackiego”. Stały współpracownik „Twórczości” (1974-1981), członek kolegium redakcyjnego „Integracji” (1980-1981). Po Sierpniu 1980 publikował w obiegu niezależnym, po wprowadzeniu stanu wojennego w obiegu podziemnym. W 1980 r. został współpracownikiem Państwowego Teatru Nowego w Poznaniu jako konsultant i recenzent repertuarowy, autor esejów publikowanych w programach teatralnych i współautor nieregularnika teatralnego „Zza kulis” (1983-1986). Brał udział w pracach poznańskiego Duszpasterstwa Środowisk Twórczych, działał w Ruchu Kultury Chrześcijańskiej „Odrodzenie” (1983-1988). Delegat podziemnych struktur polskiego życia literackiego na ogólnopolskie spotkania w Tyńcu i Poznaniu (1985), członek Ogólnopolskiej Komisji Krytycznoliterackiej Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza w Warszawie (1985-1988), uczestnik poznańskiej literackiej, wolnej gazety mówionej „Struktury III” (1986-1991). Uczestnik na zaproszenie Lecha Wałęsy Forum Kultury (Warszawa, 1 IV 1989). Współzałożyciel w 1994 r. i do roku 2009 redaktor i członek kolegium redakcyjnego dwumiesięcznika „Gazeta Malarzy i Poetów” w Poznaniu, w latach 1996-2012 członek Rady Redakcyjnej „Przeglądu Powszechnego” w Warszawie, recenzent warszawskich „Nowych Książek”, od 1998 r. stały współpracownik „Akcentu” w Lublinie, gdzie współredagował numery tematyczne tego czasopisma Na pograniczu narodów i kultur (1987, 1990, 1992) i publikował, jak je nazywa, eseje wschowskie. W 1988 r. został członkiem Stowarzyszenia im. Edyty Stein. Od 1991 r. jest współpracownikiem stowarzyszenia Stuttgarter Schriftstellerhaus w Badenii-Wirtembergii, od 1995 r. współpracuje z Guardini Forum w Berlinie Zachodnim, w 1996 r. został członkiem Else-Lasker-Schüler-Gesellschaft w Wuppertalu. W 1994 r. został wiceprzewodniczącym Komitetu Porozumiewawczego Środowisk Twórczych w Poznaniu. Od 1997 r. jest współpracownikiem Polskiego Funduszu Wydawniczego w Kanadzie, w 1998 r. został jurorem Nagrody Nelly i Władysława Turzańskich w Toronto. Członek Rady Programowej Telewizji Polskiej w Poznaniu (1995-1998), Rady Programowej poznańskiej Biblioteki Raczyńskich (2000-2004) i Rady Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie (od 2012). W 1998 r. został członkiem Towarzystwa Literackiego im. Teodora Parnickiego, a w 2001 r. Stowarzyszenia im. Romana Brandstaettera.
W latach 1977-1979 był członkiem Zarządu i wiceprezesem Koła Młodych poznańskiego Oddziału Związku Literatów Polskich, w okresie 1979-1983 należał do ZLP. Od 1989 r. członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (sekretarz Zarządu Oddziału w Poznaniu, od 1993 r. prezes Zarządu Oddziału w Poznaniu i członek Zarządu Głównego w Warszawie, od 2008 r. prezes Zarządu Głównego). Członek PEN Clubu (od 2012 r. członek Zarządu Polskiego PEN Clubu). Współzałożyciel i uczestnik ruchu Obywatele Kultury (2009), sygnatariusz Paktu dla Kultury (2011), członek Komitetu ds. Paktu dla Kultury przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego (od 2011).
Inicjator, współautor, redaktor i wydawca serii eseistycznych Tropami pisarzy na Kresach zachodnich. Dzieła – biografie – pejzaże (od 1993), Wielkopolski Parnas literacki. Sylwetki – interpretacje – szkice (od 1997) oraz Pasaże i palisady (od 2000); kieruje wydawnictwem SPP w Poznaniu, redagując m.in. serię książek poetyckich. Autor wstępów i posłowi do edycji dzieł kilkudziesięciu polskich i zagranicznych twórców, a także antologii poezji polskiej XX wieku w przekładach na język niemiecki Polnische Lyrik aus hundert Jahren (Hamburg 1997). Autor programów telewizyjnych, m.in. cyklicznych programów Telewizji Polskiej w Poznaniu Słowa i sensy (1994-1997) oraz Światło z popiołu (1995) i telewizyjnych reportaży literackich Opowieść o cynowym raju. Leonie Ossowski w Osowej Sieni (1994), Bal maskowy. Sprawa Wojciecha Bąka (1994, współautorstwo: Agata Ławniczak) i Ach, ty stara ziemio. Poeta Johannes Poethen (1995). W latach 1991-2008 gospodarz (do 1999 r. z Milanem Kwiatkowskim) wieczorów dyskusyjnych Scena Verbum Teatru Nowego i SPP w Poznaniu, podczas których przeprowadził 71 publicznych dysput. W 1999 r. objął fotel kierownika literackiego i dramaturga Teatru Nowego im. Tadeusza Łomnickiego w Poznaniu, gdzie pracował do roku 2009; od 2010 r. współpracuje z Teatrem 6. piętro w Warszawie. W 2013 r. w Domu Literatury w Warszawie wznowił publiczne debaty na scenie w cyklu Rozmowy przy Krakowskim Przedmieściu, będącym kontynuacją poznańskiej Sceny Verbum.
Wiersze, prozę, eseje, szkice, rozprawy, recenzje, przekłady i studia historyczno- i krytycznoliterackie publikował na łamach kilkudziesięciu polskich czasopism oraz zagranicznych, takich jak: „Trigon” (Berlin), „Wiecker Bote” (Greifswald), „Slovo” (Sarajewo), „Staroje Literaturnoje Obozrenije” (Moskwa), „Dokořán” (Praga), „Literaturen Wiestnik” (Sofia), „Hitel”, „Magyar Napló” (Budapeszt), „Moznaim”, „Wiesti. Okna” (Tel Aviv), „Ekspresje. Expressions” (Londyn), a także w krajowych i zagranicznych antologiach, pracach zbiorowych i programach teatralnych.
Autor tomów poezji: Na odlot (1971), Mój surrealizm (1974), Śpiewające rynny (1977), Może usłyszysz (1977), Wieża ciemności (1986), Papierowy lampion (2000); powieści: Kopiejeczka (1979), Iskra lejdejska. Powieść ideogramologiczna (1982); tomów esejów i szkiców: „Fizjologia” słowa. Z zagadnień semiotyki poezji konkretnej (1979), Głowa Orfeusza. Eseje i szkice (1984), Miąższ zakazanych owoców. Jankowski – Jasieński – Grędziński. Szkice o futuryzmie (1985), Szyfr i konwencja. O językach i gatunkach poezji XX wieku. Eseje i szkice (1986). Jego wiersze były prezentowane także m.in. w zbiorze Rzeczywiste. Antologia pięciu (2003), a szkice na stronach Kalendarza wydanego dla upamiętnienia 400 lat Staromiejskiego Cmentarza Ewangelickiego we Wschowie 1609-2009 z rozważaniami Sergiusza Sterny-Wachowiaka (2009). Jest również współautorem dramatów i scenariuszy: Polityczna szopka sylwestrowa, czyli przed wejściem na kryzysowy bal kartkowy 1981 (1981), Opłatki polskie. Rzecz teatralna (1988), Opłatki polskie II. Rzecz teatralna (1989) oraz autorem I to mi zostało… Stulecie Krystyny Feldman. Na podstawie opowieści biograficznej „Krystyna Feldman albo Festiwal tysiąca i jednego epizodu”, spisanej przez Tadeusza Żukowskiego (2006). Jego twórczość była przekładana na język niemiecki, angielski, francuski, rosyjski, hebrajski, węgierski, bośniacki, czeski i bułgarski.
Laureat m.in. Nagrody Niezależnych im. 3 Maja (1985), prywatnej nagrody-stypendium Romana Brandstaettera (1987), Nagrody „Pióra” za całokształt twórczości literackiej (1989), Nagrody Artystycznej Marszałka Wielkopolski (2001), Nagrody Kulturalnej Miasta Leszna (2009). Odznaczony brązowym medalem Zasłużony Kulturze „Gloria Artis” (2007), odznaką „Za Zasługi dla Województwa Wielkopolskiego” (2008), Medalem Wschodniej Fundacji Kultury „Akcent” (2017).
Rodzina: żona Regina (polonistka), córka Bianka (prawnik), syn Fryderyk (inżynier). Zainteresowania: literatura powszechna, kultura i sztuka polskich Kresów zachodnich, dolnośląska poezja metafizyczna XVII wieku, mistyka, symbologia.