Wokół wystawy Korespondencje. Artysta wobec kolekcji
W połowie lat 50. XX wieku Jasper Johns – jeden z najbardziej wpływowych i oryginalnych artystów amerykańskich, prekursor pop-artu i minimalizmu, stworzył pierwsze wersje Flag i Tarcz. Oba cykle odwoływały się do ikonografii realnych przedmiotów – symboli: amerykańskiej flagi i tarczy strzelniczej – „rzeczy, które umysł już zna”, jak ujął to Johns. To, co znane, artysta wprowadzał w odmienny kontekst, zmuszając odbiorcę do refleksji i rozwijania nowych znaczeń. W 1970 roku powstał obiekt, w którym litograficzna odbitka tarczy i dołączone do niej pędzelek i farby oraz puste miejsce na sygnaturę miały prowokować odbiorcę do współuczestnictwa w akcie tworzenia. W tym samym roku do Nowego Jorku na zaproszenie Ireny Hochman przybył Tadeusz Mysłowski; po pięciu latach pobytu na emigracji artysta postanowił włączyć się w dialog z Johnsem, odciskając gumowym stemplem w obrębie jego tarczy kratownicę (grid) – symbol architektonicznej struktury Nowego Jorku – i czarny malewiczowski krzyż odbity tuszem przy pomocy kciuka. Jak podkreśla artysta, ów krzyż stał się archetypicznym znakiem – PRAPOCZĄTKIEM wszystkiego. Swoim działaniem Mysłowski określił cel własnej sztuki i nowy język wypowiedzi artystycznej łączący rygor abstrakcji geometrycznej z biologicznym czynnikiem natury, które zdefiniowały jego twórczość po wyjeździe z Polski. Korespondencja z Johnsem odbywa się również na płaszczyźnie techniki – Johns należy do pokolenia artystów, którzy doprowadzili do wzrostu popularności grafiki w Stanach Zjednoczonych, Mysłowski gestem odcisku stempla czyni grafikę jednym z głównych mediów swojej działalności artystycznej. Poprzez interakcję z dziełem Johnsa Target jako jeden z najbardziej „dialogicznych” obiektów w kolekcji grafiki Ireny Hochman i Tadeusza Mysłowskiego odegrał kluczową rolę w powstaniu autorskiego scenariusza wystawy Korespondencje. Artysta wobec kolekcji zorganizowanej w Muzeum Narodowym w Lublinie. Celem koncepcji kuratorskiej była prezentacja kolekcji z perspektywy dialogu prowadzonego przez Mysłowskiego – artystę, a zarazem kolekcjonera – z obiektami włączonymi do zbioru. Skonfrontowanie ich z pracami Mysłowskiego pozwala prześledzić ścieżkę inspiracji i artystycznych fascynacji, obrazując jednocześnie istotne zjawiska w polskiej grafice XX i XXI wieku i sztuce światowej.
Wystawa jest nową odsłoną kolekcji, jaką Irena Hochman i Tadeusz Mysłowski przekazali za pośrednictwem muzeum w darze miastu Lublin z okazji 700. rocznicy nadania praw miejskich. Zgodnie z zadeklarowaną wówczas przez darczyńców chęcią kontynuowania jej rozbudowy do muzealnych zbiorów trafiło dotychczas blisko 900 obiektów z zakresu grafiki, którą uzupełniają rysunki, plakaty, fotografie, dokumentacje, książki artystyczne oraz pojedyncze przykłady malarstwa i rzeźby autorstwa najwybitniejszych polskich grafików i artystów obcych1. Tegoroczna wystawa ma szczególne znaczenie – jest pierwszą ekspozycją czasową inaugurującą działalność wystawienniczą po trwającym dwa lata remoncie instytucji, która pod koniec 2020 roku zyskała status muzeum narodowego. Prezentacja kolekcji w poświęconej donatorom galerii ich imienia stanowi jednocześnie kontynuację długiej tradycji graficznej w artystycznym środowisku Lublina.
Korespondencje… wynikają z próby spojrzenia na działalność Mysłowskiego poprzez dialogiczność będącą jedną z charakterystycznych cech jego twórczości. Działanie twórcy nie ma jednak charakteru zawłaszczenia czy pastiszu – świadomość przynależności do określonej tradycji artystycznej (wschodnioeuropejskiego konstruktywizmu oraz amerykańskiego minimal artu) pozwala traktować je jedynie jako „punkt zapalny”, co w efekcie prowadzi do powstania prac o zupełnie nowych formach wizualnych. Dialogiczność cechuje również kolekcjonerską pasję Mysłowskiego, dla którego kolekcja to osobisty,prywatnydokumentartystycznejegzystencjii wartościowania szerokich możliwości impulsów twórczych. Estetyczna rozmowa z samym sobą2. „Wewnętrzny język” zbioru wynika z aktywności artystycznej Mysłowskiego i poszukiwania własnego miejsca w świecie sztuki, począwszy od figuracji i poetyckiej metafory ukształtowanych w kręgu krakowskiej akademii, poprzez późniejsze nowojorskie doświadczenie abstrakcji geometrycznej prowadzącej do struktur organicznych, i symboliczny powrót do uniwersum figury ludzkiej, którym artysta potwierdził właściwą dla konstruktywizmu organicznego możliwość symbiotycznego współistnienia form biologicznych i abstrakcji geometrycznej. Każdy z tych etapów odbija się w kolekcji, która w pewnym sensie staje się „lustrem” ujawniającym poszukiwania, zainteresowania, emocje i pasje Mysłowskiego – artysty. Gromadzony przez ponad pół wieku zbiór buduje topografię odniesień identyfikujących jego artystyczną tożsamość, dając możliwość spojrzenia na nią z szerokiej perspektywy inspiracji i relacji historycznych.
(…)
1 Podczas ceremonii przekazania daru Tadeusz Mysłowski podkreślał, że sztuka to wartość polegająca na dzieleniu się pięknem, a nie chowaniu go do szuflady. Realizując ideę artysty, muzeum podjęło działania nadania kolekcji publicznego statusu i zaprezentowało jej część w Muzeum Narodowym w Poznaniu (M jak Mistrzowie. Kolekcja Irena Hochman Tadeusz Mysłowski, Muzeum Narodowe w Poznaniu, 22.11.2019 -23.02.2020). Pierwsza odsłona kolekcji w Polsce miała miejsce w Lublinie w 2017 roku (Kolekcja grafiki, Muzeum Lubelskie w Lublinie, marzec-maj 2017). Darowizna dla muzeum obejmuje obecnie 250 obiektów, pozostałe prace zostały przekazane jako depozyt.
2 Z niedatowanej korespondencji artysty z autorką.
