Istvan Kovacs

Istvan Kovacs
Fot. Jarosław Wach

István Kovács – ur. 1945 w Budapeszcie. Poeta, prozaik, eseista, historyk i dyplomata. W latach 1990-1994 radca ds. kultury Ambasady Węgier w Warszawie, w latach 1994-1995 oraz 1999-2003 konsul generalny Republiki Węgierskiej w Krakowie. Wieloletni wykładowca na Uniwersytecie Loránda Eötvösa w Budapeszcie. Od 1995 r. kierował założoną przez siebie Katedrą Polonistyki na Uniwersytecie Petera Pázmánya w Piliscsabie. Członek grupy poetyckiej „Dziewięć”, która zaprezentowała się publiczności literackiej na łamach słynnej antologii Elérhetetlen föld (1969, Nieosiągalna ziemia). Pracę doktorską (1976) napisał na temat Wstępny okres poezji Cypriana Kamila Norwida. Autor wielu tomów wierszy, esejów, monografii historycznych. Po polsku opublikowano zbiory jego wierszy Księżyc twojej nieobecności (1991) i Okruchy przestrzeni (2003) oraz powieść Lustro dzieciństwa (2002, 2016), na podstawie której w 2006 r. – z okazji 50. rocznicy wybuchu węgierskiej rewolucji – nakręcono film fabularny. Wydał także monografie historyczne: Polacy w węgierskiej Wiośnie Ludów 1848-1849. „Byliśmy z wami do końca” (1999), Józef Bem – bohater wiecznych nadziei (2002, 2009) oraz Nieznani polscy bohaterowie powstania węgierskiego 1848-1849 (2010). Za monografię Polacy w węgierskiej Wiośnie Ludów w 2000 r. jako pierwszy otrzymał Nagrodę im. Henryka Wereszyckiego i Wacława Felczaka. Tłumaczył na węgierski teksty m.in. Mariana Brandysa, Melchiora Wańkowicza, Jarosława Iwaszkiewicza, Edwarda Stachury, Stanisława Komornickiego, Stanisława Jankowskiego „Agatona” i kilkudziesięciu polskich poetów dawnych i współczesnych. Przełożył także utwory kilku poetów i prozaików niemieckich, m.in. Georga Büchnera. W latach 2004-2011 był współpracownikiem naukowym Instytutu Historii Węgierskiej Akademii Nauk. Od 2012 r. jest zagranicznym członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, dla której przygotował monumentalne wydanie leksykonu pt. Honwedzi, emisariusze, legioniści. Słownik biograficzny polskich uczestników Wiosny Ludów na Węgrzech 1848-1849 (2016), zawierającego 3415 biogramów. Laureat licznych nagród literackich i naukowych. Współzałożyciel Wschodniej Fundacji Kultury „Akcent” (1994) i członek jej Rady Programowej. Od lat 80. XX wieku ogłasza w „Akcencie” liczne teksty literackie i opracowania historyczne. Uhonorowany m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Węgier (2012), Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP (2009), Medalem Wschodniej Fundacji Kultury „Akcent” (2009), Odznaką Honorową Ministra Spraw Zagranicznych RP „Bene Merito” (2011), Złotym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. Honorowy obywatel Gorlic, Jarosławia, Krakowa, Lubaczowa i Zwierzyńca. Od 2011 r. żyje w malutkiej wsi, słynącej z dobrze zachowanej dawnej architektury Salföld. Jest ojcem dwojga dzieci (Orsolya, Mihály) i dziadkiem (wnuczki: Anna Dorottya i Reka). O sobie pisał kiedyś: „Poeci uważają go za historyka, historycy za poetę. Poeta i historyk, jak się spotykają, mówią o nim, że jest tłumaczem literatury…”. W sumie mają rację: jest nimi wszystkimi – naraz.