Anna Maria Goławska. Dom opowieści

(…)

Małgorzata Szejnert na ponad trzystu stronach przedstawiła sto siedemdziesiąt lat historii Zanzibaru, ale nie można jej książki nazwać typowo historyczną. Stanowi ona raczej zbiór opowieści o ludziach i miejscach związanych z Zanzibarem; opowieści dokumentalnych, gęstych od faktów i szczegółów, których opracowanie wymagało miesięcy badań i poszukiwań. Sto siedemdziesiąt lat to również wiek, do jakiego może dożyć żółw. Właśnie żółw – jak mówi autorka w wywiadzie opublikowanym w „Dużym Formacie”¹ – stał się bezpośrednią inspiracją do napisania książki, choć fragmenty opowiadające o tym gadzie pozostają na uboczu narracji i nie wiążą się w żaden sposób z losami postaci. Sama Szejnert zaleca traktować je jak „rozluźniający refren”². Żółw – ze względu na swoją budowę oraz sposób życia – staje się pretekstem do podjęcia rozważań o domu, przynależności do miejsca, posiadaniu własnego kawałka świata, jego utracie, o podróżach podejmowanych z wyboru, z konieczności lub pod przymusem.

Opowieści snute przez autorkę przeplatają się, niekiedy łączą, wynurzają jedna z drugiej. Obejmują zasięgiem nie tylko terytorium Zanzibaru, niewielkiej wyspy na wschodnich krańcach Afryki, ale docierają na kontynent afrykański, do krajów europejskich, Azji i Ameryki. Szejnert podąża śladami swoich bohaterów, nie ograniczając się do prezentacji wydarzeń ściśle związanych z Zanzibarem. Za arabską księżniczką Salme, jedną z czołowych postaci w książce, przenosimy się do dziewiętnastowiecznych Niemiec; wraz z tragarzami niosącymi ciało doktora Livingstone’a przemierzamy Afrykę; podglądamy spotkania Henry’ego Mortona Stanleya z belgijskim władcą Leopoldem II na jego dworze.

(…)