Wacław Iwaniuk – ur. 17 grudnia 1912 (sam Iwaniuk podawał inaczej – 1915) w Chojnach Starych pod Chełmem, zm. 4 stycznia 2001 w North York General Hospital w Toronto, jego prochy zostały sprowadzone do Polski w czerwcu 2006, natomiast uroczysty pochówek miał miejsce 2 grudnia 2006 na cmentarzu parafialnym w rodzinnym Siedliszczu. Poeta, tłumacz, krytyk literacki i eseista. Absolwent Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Chełmie oraz Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie. Po ukończeniu studiów, które odbywał na wydziale prawno-ekonomicznym, specjalizując się w zagadnieniach emigracyjno-kolonialnych, uzyskał w 1939 r. stypendium Funduszu Kultury Narodowej i został skierowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych na praktykę konsularną do Buenos Aires. Stamtąd po wybuchu II wojny światowej przybył w grudniu 1939 r. do Francji i zgłosił się na ochotnika do Wojska Polskiego. Jako żołnierz Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich brał udział m.in. w walkach pod Narvikiem i otrzymał odznaczenia francuskie i angielskie. Po kapitulacji Francji usiłował przedostać się przez Hiszpanię do Wielkiej Brytanii. Aresztowany przez hiszpańską żandarmerię, został osadzony w więzieniu w Figueras, a następnie w obozie Miranda de Ebro, skąd został zwolniony (był więziony dwa lata i siedem miesięcy). Z Hiszpanii przedostał się do Portugalii i potem przez Gibraltar został ewakuowany (jak wielu polskich żołnierzy) do Anglii. Wstąpił do I Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka i wraz z nią odbył w 1944 r. szlak bojowy przez Francję, Belgię, Holandię i Niemcy; za udział w walkach pod Falaise otrzymał Krzyż Walecznych oraz odznaczenia holenderskie. Po zakończeniu wojny do 1946 r. przebywał w Niemczech, potem wrócił do Anglii i podjął studia w Cambridge. W 1948 r. wyjechał do Kanady. Mieszkał w Edmonton, Ottawie oraz Toronto. Początkowo przez krótki okres pracował w rzeźni, następnie jako sprzedawca dywanów, referent, a ostatecznie – aż do przejścia na emeryturę – jako przysięgły tłumacz sądowy w Ministerstwie Sprawiedliwości rządu prowincji Ontario. W 1951 r. z grupą przyjaciół założył Konfraternię Artystyczną „Smocza jama”. Był członkiem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie (do 1986), współtwórcą Polskiego Funduszu Wydawniczego w Kanadzie, przez wiele lat pełnił funkcję prezesa, a do ostatniej chwili – członka zarządu. Należał do komitetu doradczego nagród Fundacji A. Jurzykowskiego, jury londyńskich „Wiadomości” (tzw. Akademii Grydzewskiego) i PEN Klubu Kanadyjskiego. Współuczestniczył w powołaniu kanadyjskiego oddziału Związku Kombatantów Polskich, Kongresu Polonii Kanadyjskiej, Klubu Polski, Towarzystwa Przyjaciół Paryskiej „Kultury”. Podpisał list pisarzy polskich na obczyźnie, solidaryzujących się z sygnatariuszami protestu przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (List 59). Natomiast jeszcze w Chełmie był członkiem Zespołu Poetyckiego „Pryzmaty”, Grupy Literackiej „Wołyń”, a później członkiem-założycielem Lubelskiego Oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich w Lublinie (od 1990).
Jako twórca debiutował lirykiem Śmierć na łamach pisma młodzieży szkół średnich w Chełmie „Spójnia”, właściwy zaś – „dorosły” – debiut nastąpił w roku 1933 wierszem Pieśń o chlebie na łamach wydawanej w Warszawie „Kuźni Młodych” (nr 11); w tymże roku w konkursie poetyckim pisma otrzymał pierwszą nagrodę. Następnie publikował w „Kamenie”, „Miesięczniku Literatury i Sztuki”, „Okolicy Poetów”, „Zecie”, „Kulturze”, „Kurierze Porannym” i „Zwierciadle”, powstałe zaś w czasie wojny utwory poetyckie w prasie wojskowej: „Polska Walcząca” i „Defilada”. W kolejnym okresie wiersze, artykuły i recenzje literackie oraz przekłady poezji anglojęzycznej ogłaszał m.in. w czasopismach emigracyjnych: „Wiadomości” (Londyn), „Kultura” (Paryż), „Związkowiec” (Toronto), „Kontynenty – Nowy Merkuriusz” (Londyn), „Tematy” (Nowy Jork), „Oficyna Poetów” (Londyn), „Gwiazda Polarna” (Stevens Point), „Pamiętnik Literacki” (Londyn), „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” (Londyn) oraz „Archipelag” (Berlin Zachodni). Od lat 80. publikował w kraju w czasopismach drugiego obiegu („Zapis” i „Arka”) oraz w prasie katolickiej: „Więź” i „Tygodnik Powszechny”. Natomiast po roku 1989 drukował wiersze na łamach „Akcentu”, „Kresów”, „Odry” i „Twórczości”, współpracował z „Frazą” i w latach 1990-1991 z „Dekadą Literacką”. Jest autorem tomów poezji: Pełnia czerwca: poemat (1936), Dzień apokaliptyczny: wiersze (1938), Czas Don Kichota (1946), Dni białe i dni czerwone. Dziennik poetycki: poemat (1947), Dziennik z podróży tropikalnej i wiersze o wojnie: poemat z lat 1939-1945 (1951), Gorycze nocy: poemat (1951), Pieśń nad pieśniami: poemat (1953), Milczenie: wiersze 1939-1959 (1959), Wybór wierszy (1965), Ciemny czas (1968), Lustro (1971), Nemezis idzie pustymi drogami (1978), Dark Times: Selected poems (1979), Eveningson Lake Ontario. From my Canadian Diary (1981), Kartagina i inne wiersze (1987), Nocne rozmowy (1987), Powrót: wybór wierszy (1989), Dzień Apokaliptyczny (1991), Moje obłąkanie (1991), Zanim znikniemy w opactwie kolorów: wybór wierszy (1991), Moje strony świata (1994), Wiersze wybrane (1995), W ogrodzie mego ojca: wiersze z lat 1993-1996 (1998); tomów opowiadań i szkiców: Podróż do Europy: opowiadania i szkice (1982), Trzy spotkania: „Więź” – „Arka” – „Tygodnik Powszechny” (1987); tomów przekładów liryków: Edwarda L. Duszy Przez ciemność do światła (New York 1977, Londyn 1983), Ewy Lipskiej Such Times: Selected Poems (Toronto 1981). Tłumaczył współczesnych poetów amerykańskich, jest autorem Najmniejszej antologii (Paryż 1968), zawierającej wybór przekładów wierszy m.in. Gertrudy Stein, Wallace’a Stevensa, Conrada Aikena, E.E. Cummingsa, Roberta Penna Warrena, Wystana H. Audena, Theodore’a Roethkego, Karla Shapira, Sylvii Plath. W 1995 r. ukazał się wybór listów J. Wittlina, K. Wierzyńskiego i A. Janty do W. Iwaniuka pt. Samotność słowa (Lublin 1995).
Otrzymał wiele nagród literackich, m.in. Kuźni Młodych (1936), im. T. Sułkowskiego (1963), „Kultury” (1964), Instytutu Literackiego w Paryżu (1965), „Roju” (Roy Publishers; za przekłady wierszy E. Dickinson na język polski, Nowy Jork 1967), Fundacji im. A. Mickiewicza w Kanadzie (1968), im. A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1969), Fundacji im. Kościelskich w Genewie (1971), londyńskich „Wiadomości” (za najlepsze utwory drukowane w tym piśmie w 1975), Uniwersytetu w Toronto (1975), Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie (1979), Fundacji im. Władysława i Nell Turzańskich (1988) – jako jej pierwszy nagrodzony.
W lirykach powracał do kraju lat dzieciństwa, najczęściej przywoływane były Chełm i Siedliszcze, rzadziej – także inne miejscowości Lubelszczyzny, jak Lublin, Trawniki, Rejowiec, Łęczna, Kraśnik, Fajsławice. Zresztą w Lublinie i Świdniku miał rodzinę, z którą utrzymywał kontakt. W marcu 1991 r. odbył szereg spotkań w Lublinie: w redakcji „Akcentu”, w Muzeum Czechowicza, z „Kresami”, studentami UMCS oraz Lubelskim Klubem Polonijnym.
