Mija trzydziesta rocznica…
Mija trzydziesta rocznica powołania arcybiskupa Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową. Oblicze świata uległo w tym czasie zasadniczym zmianom. Nawet jeśli zostawimy historykom spory o zakres wpływu jednostki na bieg dziejów, znaczenie osobowości Jana Pawła II dla kierunku przemian współczesnego świata wydaje się niewątpliwe. Było to doskonale widoczne już przed dwudziestu laty, mimo że twarda materia społeczno-polityczna niełatwo ulegała przekształceniom.
Wówczas, w 1988 roku, „Akcent” – jako jedyne polskie czasopismo tego rodzaju – przygotował specjalny tom poświęcony sylwetce intelektualnej Karola Wojtyły zatytułowany „Karol Wojtyła – poeta, dramaturg, filozof”. Limitowany nakład 6000 egzemplarzy okazał się niewystarczający – tom ten jest dziś trudno dostępny nawet w bibliotekach. Jako świeckie czasopismo o charakterze artystycznym położyliśmy nacisk nie na przebieg samego pontyfikatu, lecz przede wszystkim na fakt, że osobowość i poglądy przyszłego papieża formowały się w utworach literackich oraz w działalności naukowej i dydaktycznej.
Po upływie kolejnej dekady postanowiliśmy wrócić do tego tematu przedrukowując najważniejsze teksty z 1988 r. i prezentując nowe opracowania związane z dorobkiem intelektualnym papieża. Tom ten ukazał się jako trzeci z 1998 roku. Wkrótce mogłem go osobiście ofiarować Ojcu Świętemu, gdy w styczniu 1999 roku mieliśmy z żoną zaszczyt (a obchodziliśmy wtedy 25 rocznicę ślubu) uczestniczyć w prywatnej Mszy św. odprawianej o świcie przez papieża i wziąć udział w kameralnej rozmowie, którą Gospodarz zwykł odbywać w bibliotece ze swymi gośćmi (fot. poniżej). Media ukazywały już wówczas Ojca Świętego jako człowieka schorowanego, tymczasem w osobistym kontakcie uderzała niezwykła energia i charyzma promieniująca od Jego osoby. Słowa, jakie wypowiedział po krótkiej wymianie zdań, mogłyby być lekcją skromności i pokory dla niejednego twórcy. Gdy wyraziłem przekonanie, że Jego intelektualny, kreacyjny dorobek na trwałe pozostanie w kulturze, odpowiedział: „No, może jakaś malutka cząstka…”
Po kolejnych dziesięciu latach nie wydaje się, żeby dziedzictwo tego niezwykłego papieża było na tyle umocowane w polskiej świadomości, że nie warto już przygotowywać jubileuszowej reedycji naszego tomu. I znów – jedne teksty przedrukowujemy, inne zamówiliśmy niedawno. Przypominamy zatem przepojony wiarą w dobroć świata i etyczną moc słowa esej ks. Wacława Oszajcy, który umieszczamy tuż po otwierających numer wierszach ks. Jana Twardowskiego, jakie otrzymaliśmy od niego przed 20 laty, i po refleksji ks. abpa Józefa Życińskiego, który ów historyczny pontyfikat ukazuje jako etyczne zobowiązanie dla współczesnych i potomnych. Wśród tekstów przedrukowanych bez zmian czytelnik znajdzie napisany niegdyś dla „Akcentu” artykuł ks. prof. Józefa Tischnera „Śmierć człowieka”, wspomnienia profesorów Jerzego Gałkowskiego (KUL) i Tadeusza Kwiatkowskiego (UMCS), którym dane było poznać bliżej Karola Wojtyłę, gdy był on wykładowcą w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Przypominamy także artykuł Pawła Smoczyńskiego, wydawcy pism najwybitniejszych polskich etyków, który rekonstruuje metaetyczną teorię Karola Wojtyły wpisaną w jego prace o charakterze naukowym. Wiosną 1988 r. udało nam się przekonać nieodżałowanej pamięci ks. Janusza Pasierba, by „na gorąco” zreferował swoje doświadczenia konsultanta przy produkcji kręconego wówczas filmu „Przed sklepem jubilera” według dramatu Karola Wojtyły. Ten tekst, pisany jeszcze przed premierą filmu, również przedrukowujemy. Obok zamieszczamy nowy szkic ks. Andrzeja Lutra o filmowych wizerunkach postaci Jana Pawła II.
Bolesław Taborski przedstawił przed dwudziestu laty interpretację „Jeremiasza”. Tamte rozważania, które wkrótce zaowocowały książką o dramaturgii Karola Wojtyły, uzupełniliśmy po dziesięciu latach bardziej osobistą rozmową przeprowadzoną z Bolesławem Taborskim przez Jerzego Tuszewskiego. Ks. prof. Roman Dzwonkowski na nowo omawia rezultaty papieskiej aktywności wobec Polaków mieszkających poza granicami kraju z uwzględnieniem ostatnich lat pontyfikatu. Anna Zmorzanka gruntownie przeredagowała i zaktualizowała swój artykuł o poezji Karola Wojtyły, zaś szkic ks. prof. Alfreda Wierzbickiego na temat filozoficznych podstaw tej poezji powstał zupełnie niedawno, podobnie jak esej ks. red. Adama Bonieckiego. Agnieszka Kurnik z powodzeniem wykonała niełatwe zadanie, które przed nią postawiliśmy – ogarnęła uważnym spojrzeniem całe polskie piśmiennictwo na temat twórczości Karola Wojtyły, aż po publikacje sprzed paru miesięcy. Kilka z takich najnowszych publikacji dotyczących dziedzictwa Jana Pawła II, również tych mocno kontrowersyjnych, omawiamy bardziej szczegółowo w dziale „Przekroje”.
