Schulz, Drohobycz, pogranicze
Tematyka „pogranicza” była zawsze jedną z głównych specjalności „Akcentu”. W latach osiemdziesiątych podejmowaliśmy ją – jako jedyne czasopismo tego typu – w specjalnych zeszytach zatytułowanych „Na pograniczu narodów i kultur”, a w ostatnich latach m.in. w numerze 4/2001 („Media w regionach wobec pogranicza kultur”, z autorskim udziałem nieodżałowanego Ryszarda Kapuścińskiego) i w numerze 1-2/2004, w którym prezentowaliśmy dotyczące pogranicza wypowiedzi z międzynarodowej konferencji w Budapeszcie pt. „Na progu Unii Europejskiej – nadzieje i obawy”.
Obecnie powracamy do tej problematyki ze względu na niezwykłe przedsięwzięcie, jakim był II Międzynarodowy Festiwal Brunona Schulza w Drohobyczu (13-19.11.2006 r.), w którego przygotowanie Wschodnia Fundacja Kultury „Akcent” zaangażowała się na prośbę głównego organizatora – Centrum Polonistycznego im. I. Menioka przy Uniwersytecie Pedagogicznym w Drohobyczu.
Ideą przewodnią festiwalu był namysł nad twórczością Brunona Schulza, a także nad kulturą pogranicza i polsko-ukraińskimi relacjami literackimi. Część wystąpień z konferencji poświęconej tym zagadnieniom prezentujemy czytelnikom „Akcentu” (całość ukaże się w obszernej księdze przygotowywanej przez organizatorów Festiwalu – warto dodatkowo zwrócić uwagę na szkice M. Goldberga, W. Wandyszewa, O. Perełomowej, L. Tymoszenki, E. Pszenycznego i O. Sływynskiego ze strony ukraińskiej oraz A. Fiuta, B. Zadury i J. Wacha ze strony polskiej). Organizatorom chodziło również o to, by mieszkańcom Drohobycza przywrócić pamięć o znakomitym obywatelu tego miasta.
Na festiwalu zaprezentowano twórczość lubelskich malarzy i grafików na dużej wystawie zbiorowej oraz osobno „Anioły” Andrzeja A. Widelskiego, „Sztetł III” Bartłomieja Michałowskiego i „Jedyne miejsce na świecie” Krystyny Głowniak a także fotografie Leszka Mądzika.
Odbyły się projekcje filmów i spektakle teatralne, m.in. Leszek Mądzik (Scena Plastyczna KUL) w Kościele św. Bartłomieja zainscenizował jedno z nowszych swoich dzieł pt. „Bruzda”, Witold Dąbrowski z Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” pokazał dwa poruszające monodramy: „Był sobie raz” i „Przypowieść chasydzka”, a młodzi aktorzy z Lwowskiego Teatru im. Lesia Kurbasa ciekawą interpretację „Metamorfoz” Owidiusza.
W serii spotkań autorskich zainteresowanie wzbudziły wieczory Jurka Pokalczuka oraz Waldemara Michalskiego i Bohdana Zadury (ten ostatni prezentował się głównie jako tłumacz ukraińskiej liryki).
Kulminacją uroczystości był pochód „szlakiem Brunona Schulza” przez ulice Drohobycza poprzedzony odsłonięciem tablicy pamiątkowej w miejscu, w którym Bruno Schulz został zamordowany. Czytelnicy „Akcentu” znajdą w tym numerze kilka fotografii dokumentujących te działania.
Eseistykę „pokonferencyjną” postanowiliśmy uzupełnić – na zasadzie kontrapunktu – szkicem Janusza Golca o autorze, który na narodowościową mozaikę pogranicza patrzył z germanocentrycznej perspektywy cywilizacyjnej. Bezwarunkowy podziw okazywany Niemcom pod koniec XIX w. przez Karla Emila Franzosa, zasymilowanego Żyda z pogranicza, brzmi dzisiaj złowieszczo jak nieświadoma, ironiczna zapowiedź epoki pieców.
