Wielowymiarowy festiwal w Cieszanowie
Na muzycznej mapie Polski można odnaleźć wiele letnich festiwali muzycznych, wśród nich z największym rozmachem realizowane są w zachodniej części kraju Pol’and’Rock Festiwal czy Jarocin Festiwal. Jest jednak festiwal, który od lat odbywa się przy granicy z Ukrainą, w północno-wschodniej części województwa podkarpackiego – w Cieszanowie. To założone w XVI wieku miasto posiada kilka cennych zabytków: kościół parafialny pw. św. Wojciecha ufundowany w 1800 r. przez Jana Zamoyskiego, piękna synagoga z 1889 roku, murowana cerkiew greckokatolicka pw. św. Jerzego z 1900 r., której wnętrze zdobi polichromia autorstwa cenionego artysty Grzegorza Kuźniewicza (po drugiej wojnie światowej zdecydował się on wybrać narodowość ukraińską, choć w dwudziestoleciu wykonał sporo prac dla społeczności polskiej); znajdziemy też pomnik wzniesiony ku czci Jana III Sobieskiego z okazji 200. rocznicy bitwy pod Wiedniem.
Sama miejscowość jest niewielka, liczy 1900 mieszkańców1, podczas gdy liczba uczestników ostatniej edycji festiwalu, która odbyła się w dniach 19-21 sierpnia 2021 r., wyniosła około 5 tysięcy2. Widać więc, że festiwal przyciąga wielu fanów muzyki rockowej i to z różnych zakątków Polski, choć głównie z południa kraju, przede wszystkim z Podkarpacia (w szczególności z Rzeszowa) i z Lubelszczyzny3. Na terenie festiwalu można rozbić własny namiot lub wynająć domek letniskowy, ponieważ scena jest ulokowana w pobliżu kąpieliska „Wędrowiec” nad rzeką Brusienką. Dla rodzin z dziećmi wydzielono specjalną, „cichą” przestrzeń, w której można nie tylko przenocować we własnym namiocie, ale także skorzystać z dodatkowych atrakcji przeznaczonych dla najmłodszych w strefie „Dziecięcego Bajkowa”.
CieszFanów Festiwal swoimi korzeniami sięga do Breakout Festiwalu poświęconego pamięci Tadeusza Nalepy i Miry Kubasińskiej. Podobnie jak współtworzony przez nich zespół Breakout, łączący muzykę bluesową z rockową, festiwal już od samego początku miał na celu prezentację zespołów z różnych biegunów muzycznego świata, których wspólnym mianownikiem była jednak rockowa stylistyka oparta na brzemieniu elektrycznych gitar i kładąca akcent na interakcję z żywiołowo reagującą widownią. Eklektyzm w doborze zespołów stał się cechą charakterystyczną wszystkich kolejnych edycji festiwalu. Jego bogaty, obecnie 3-dniowy program co roku cieszy się ogromnym zainteresowaniem i przyciąga publiczność o zróżnicowanych gustach muzycznych.
Na przestrzeni kilkunastu lat na cieszanowskiej scenie można było usłyszeć grupy prezentujące ciężką muzykę trash i heavymetalową (jak chociażby Vader, Hunter czy Acid Drinkers), punkrockową (Dezerter, Pidżama Porno, Farben Lehre, The Analogs), blues rocka (Dżem), a nawet ska (Cała Góra Barwinków, Skampararas) oraz reggae (Izrael, Habakuk, Bednarek). Nierzadko pojawiały się także zagraniczne gwiazdy (m.in. szkocki The Exploited, fiński Korpiklaani, niemiecki Helloween, szwedzki Therion czy bośniacka Dubioza Kolektiv). Cechą charakterystyczną festiwalu stały się unikalne koncerty przygotowywane specjalnie na daną edycję polegające na prezentowaniu przez wybrany zespół wszystkich utworów z jednej, zazwyczaj najbardziej popularnej płyty. W roku 2015 Elektryczne Gitary zaprezentowały w Cieszanowie swój pierwszy, kultowy album Wielka radość (1992), z którego pochodzą znane utwory: Jestem z miasta, Włosy czy Człowiek z liściem. W roku 2016 zespół Kult zagrał w całości płyty Tata Kazika (1993) i Tata 2 (1996) poświęcone twórczości Stanisława Staszewskiego, ojca Kazika Staszewskiego. Z kolei w sierpniu 2021 roku zespół Big Cyc przypomniał cieszanowskiej publiczności swój debiutancki album Z partyjnym pozdrowieniem (1990), który sprawił, iż grupa stała się rozpoznawalna (do czego z pewnością przyczyniły się również organizowane przez członków zespołu, a w szczególności jego wokalistę – Krzysztofa Skibę, uliczne happeningi).
Organizatorami festiwalu są Miasto i Gmina Cieszanów oraz Centrum Kultury i Sportu w Cieszanowie4. Na oficjalnym profilu wydarzenia na portalu Facebook można znaleźć krótki opis mówiący, iż jest to jeden z najprężniej rozwijających się festiwali muzycznych w kraju. Zdaniem organizatorów Cieszfanów Festiwal tworzy własny festiwalowy styl łączący tradycję i klimat dawnych festiwali z nowoczesną komunikacją i zaangażowaniem społecznym. Wydarzenie idealne dla fanów plenerowych koncertów ceniących sobie kameralność i przyjacielską atmosferę5. Słowa organizatorów wydaje się potwierdzać Kuba Sienkiewicz, lider wspomnianych Elektrycznych Gitar, który mówi: Doszły mnie słuchy o dobrej atmosferze festiwalu, że to fajny rejon, kiedyś częściej przez nas odwiedzany, ostatnio niemal wcale6, a także Robert Friedrich (aktualnie gitarzysta i wokalista zespołu Luxtorpeda), stwierdzając: Na koniec Polski, gdzie z każdego miejsca w kraju jest daleko, ludzie jednak chcą tu przyjeżdżać. Musi coś w tym być. Na pewno klimat7. Obie opinie doskonale korespondują z moimi własnymi pozytywnymi wrażeniami wynoszonymi z Cieszanowa przez kilka kolejnych lat.
Festiwal w podkarpackim Cieszanowie to nie tylko zapadające w pamięć występy zespołów już doskonale rozpoznawalnych. Organizatorzy co roku stwarzają możliwość pojawienia się przed publicznością grupom stawiającym dopiero pierwsze kroki na wielkiej scenie. Jest to możliwe dzięki ogólnopolskiemu przeglądowi zespołów, który w roku 2021 składał się z trzech etapów8. Ze wszystkich zgłoszeń dokonanych drogą internetową cieszanowskie Centrum Kultury i Sportu wybrało 10 zespołów, kwalifikując je do przeglądu on-line. Następnie dwa zespoły wybrane w drodze głosowania internetowego (Klangor i Transgresja) oraz jeden wyselekcjonowany przez festiwalowe jury (4dziki) miały przywilej zaprezentowania się na żywo w czasie samego festiwalu, otwierając pierwszy i drugi dzień koncertów. Wystąpienie przed grupami o ugruntowanej pozycji jest sceniczną nobilitacją, stanowi naturalną formę promocji własnej twórczości i umożliwia pozyskanie nowych fanów w bezpośrednim kontakcie, co niezmiernie istotne, bowiem zasadniczo różni się jakościowo od popularnego obecnie rozpowszechniania utworów za pośrednictwem Internetu, np. na portalu YouTube.
Kolejnym nieodłącznym i niezwykle wartościowym elementem festiwalu w Cieszanowie są kameralne rozmowy, debaty i spotkania. Każdego dnia, zanim rozpoczną się koncerty, uczestnicy festiwalu mają możliwość spotkania z artystami w namiocie „City NGO” i w ramach strefy o nazwie „Otwarte głowy”. To rzadka okazja, aby dowiedzieć się czegoś więcej o grupach pojawiających się na scenie, usłyszeć z ust lidera zespołu ciekawą anegdotę, której nie odnajdziemy w Internecie, a także zadać osobiste pytanie i uzyskać szczerą i wyczerpującą odpowiedź. Należy podkreślić otwartą i serdeczną atmosferę panującą w trakcie tych rozmów. Na ostatniej edycji festiwalu można było wziąć udział w dyskusji z zespołami dobrze zakorzenionymi na polskiej scenie muzycznej, m.in. Farben Lehre (punk rock), Tabu (klasyfikowany jako nurt reggae) i Hańba (punk folk). Takie bezpośrednie spotkania z artystami są niezwykle angażujące, zaskakiwać więc może niezbyt wysoka frekwencja (w proporcji do liczby uczestników festiwalu) na niektórych z nich, co może wynikać z późnonocnej pory zakończenia koncertów, a także obfitości proponowanych przez organizatorów innych punktów festiwalowego programu.
Oprócz wydarzeń stricte muzycznych na ostatnim festiwalu odbyły się także różnorodne spotkania o charakterze: poetyckim (z Januszem Radwańskim), literacko-fotograficznym (rozmowa o albumie Roztocze9 z jego twórcami i warsztaty fotograficzne), dziennikarskim (z publicystą muzycznym Leszkiem Gnoińskim), a także popularyzujące zagadnienia ekologiczne (rozmowa z Danielem Parolem, pomysłodawcą akcji Operacja Czysta Rzeka) oraz społeczno-polityczne (debata Gen wolności z udziałem gości z białoruskiego PEN-Center).
Na uwagę zasługuje inicjatywa Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”, które co roku przygotowuje specjalną ofertę dla uczestników festiwalu. W sierpniu 2021 r. była to debata z udziałem ekologów z Fundacji Dziedzictwo Przyrodnicze i Pracowni na rzecz Wszystkich Istot zatytułowana Las i bioróżnorodność – jak zrozumieć ekologa i co sądy mają wspólnego z klimatem, spotkania z profesorami nauk prawnych Markiem Chmajem i Fryderykiem Zollem Po co rozmawiać o prawie na festiwalu rockowym oraz symulacja rozprawy karnej z udziałem publiczności i quizy dotyczące konstytucji. Niektóre z tych wydarzeń były rejestrowane i transmitowane na żywo w serwisie społecznościowym Facebook na profilach CieszFanów Festiwal10 oraz City NGO11, gdzie wciąż można zapoznać się z ich zapisem (podobnie jest w przypadku większości koncertów).
Festiwal w Cieszanowie to wielowymiarowe wydarzenie, w którym oczywiście główną rolę odgrywa muzyka i realizowane z dużym rozmachem scenicznym koncerty. Na przestrzeni kilkunastu lat lokalna podkarpacka impreza stała się rozpoznawalnym w całym kraju festiwalem rockowym przyciągającym uczestników z różnych środowisk i grup wiekowych. Z pewnością przyczyniły się do tego występy znanych rodzimych zespołów, ale również wspomnianych zagranicznych gwiazd. Organizatorzy co roku dbają o wypełnienie każdego dnia festiwalu nie tylko koncertami, ale także dyskusjami z muzykami i dziennikarzami, debatami i spotkaniami ze specjalistami z różnych dziedzin, które mają na celu podnoszenie poziomu wiedzy oraz świadomości ekologicznej i obywatelskiej. Takie pluralistyczne podejście w konstruowaniu programu przyniosło festiwalowi sukces i zdecydowanie dobrze wróży mu na kolejne lata12.
1 https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-stan-i-struktura-ludnosci-oraz-ruch-naturalny-w-przekroju-terytorialnym-stan-w-dniu-30-06-2021,6,30.html (20.10.2021).
2 Na podstawie informacji uzyskanej od organizatorów festiwalu.
3 Przy wejściu na ostatnią edycję festiwalu organizatorzy umieścili mapę Polski. Każda osoba wchodząca na teren festiwalu mogła zaznaczyć miejscowość, z której przyjechała.
4 Wieloletnim współorganizatorem festiwalu w Cieszanowie była również agencja Arto-Music&Media.
5https://www.facebook.com/cieszfanow (20.10.2021).
6 https://www.cgm.pl/news/impreza-tygodnia-cieszanow-rock-festiwal (21.10.2021).
7 https://www.tvp.info/16548313/wzruszony-litza-i-nowy-malenczuk-czyli-drugi-dzien-festiwalu-w-cieszanowie (21.10.2021).
8 https://cieszfanow.pl/index.php/przeglad-cff-2021/ (23.10.2021).
9 K. Kłysiewicz, T. Michalski, T. Mielnik: Roztocze. Rzeszów 2021.
10 https://www.facebook.com/cieszfanow
11 https://www.facebook.com/CityNgo/
12 Przyszłą edycję już zapowiedział z festiwalowej sceny burmistrz Cieszanowa Zdzisław Zadworny – ma się odbyć w dniach 18-20 sierpnia 2022 r.
