Marek Danielkiewicz
Matka
Pamięta obóz koncentracyjny w Buchenwaldzie
Krzyczy we śnie
Jakby obawiała się o bezpieczeństwo
Kiedyś warkocze związywała jedwabną wstążeczką
Jeździła do miasta bryczką
Bawiła się na tarasie z małym Zamoyskim
Rzucali orzechami
Przypomina o tym ze wzruszeniem
Nigdy nie skarży się na dolegliwości
W 1942 roku przeżyła tyfus w Niemczech
Często mnie pyta czy już inni umarli
Mother
[Matka]
Remembers the concentration camp at Buchenwald
Cries out in her sleep
As if afraid for her safety
She tied her hair once in pony tails with a silk ribbon
Went to town in a carriage
Played on the porch with little Zamoyski
They threw walnuts
She is moved at the memory
She never complains of any afflictions
In 1942 she survived typhus in Germany
She asks me often if others have already died
translated by Mirosława Modrzewska and Jean Ward
Mutter
[Matka]
Sie erinnert sich ans Konzentrationslager in Buchenwald
Schreit im Schlaf
Als ob sie um ihre Sicherheit bangte
Einst band sie ihre Zöpfe mit einer seidenen Schleife
Fuhr mit der Kutsche in die Stadt
Spielte auf der Terasse mit dem kleinen Zamoyski
Sie warfen mit Nüssen
Daran erinnert sie sich gerührt
Nie beschwerte sie sich über Leiden
1942 überlebte sie den Typhus in Deutschland
Oft fragt sie mich, ob andere schon gestorben sind
Nachdichtung von Herbert Ulrich
Ma mère
[Matka]
Elle se souvient du camp de concentration de Buchenwald
Elle crie la nuit
Comme si elle éprouvait un sentiment d’insécurité
Jadis elle nouait ses tresses avec un ruban de soie
Pour aller dans la ville elle montait dans une calèche
Elle jouait sur la terrasse avec le petit comte Zamoyski
Ils lançaient des noix
Elle évoque ça émue
Elle ne se plaint jamais de ses douleurs
En 1942 en Allemagne elle a survécu au typhus
Elle me demande souvent si les autres sont déjà morts
traduit par Jacek Giszczak
Anya
[Matka]
Emlékszik a buchenwaldi haláltáborra
Alvás közben kiáltoz
Mintha a biztonságáért aggódna
Copfjait valaha selyemszalaggal kötötte át
Bricskával ment a városba
Zamoyskiék gyerekével játszott a teraszon
Diót hajigáltak
Megindultan emlékezik erre
Soha nem panaszkodik a kínszenvedés miatt
1942-ben túlélte Németországban a tífuszt
Gyakran megkérdi tőlem a társai halottak-e már
przełożył Gábor Zsille
Мати
[Matka]
Пам’ятає концентраційний табір у Бухенвальді
Кричить уві сні
Ніби боїться що опиниться в небезпеці
Колись коси зав’язувала шовковою стрічкою
Їздила до міста бричкою
Гралася на терасі з малим Замойським
Кидалися горіхами
Згадує про це зі зворушенням
Ніколи не скаржиться на болячки
У 1942 році пережила тиф у Німеччині
Часто мене запитує, чи інші вже вмерли
переклала Маріанна Кіяновська
W hotelu Teatru Nowego
Zmęczony podróżą
Przytuliłem się do szorstkiej pościeli
Zrozumiałem, że zawsze będę sam –
Najczęściej w charakterze petenta
W teatrze i poza nim
Na poznańskiej ulicy i w redakcji „Akcentu”
Dwa dni padał deszcz
Poznań bez ciebie nie ma sensu – zapisałem
Zapłakał we mnie odrzucony chłopiec
Głodny, z trądzikiem na twarzy
Pozostawiony na strychu willi
Jak niepotrzebna szafa
Czterdzieści lat temu
Az Új Színház Szállójában
[W hotelu Teatru Nowego]
Az utazástól fáradtan
Átöleltem a rideg párnát
Megértettem, hogy mindig egyedül leszek –
Leginkább a kérelmező szerepében
A színházban és azon kívül is
Poznań utcáin és az Akcent szerkesztőségében
Két napon keresztül esett
Poznań nélküled értelmetlen – jegyeztem fel
Felsírt bennem egy kidobott fiú
Éhesen, arcán pattanásokkal
Kit egy villa padlásán hagytak
Mint egy szükségtelen szekrényt
Negyven évvel ezelőtt
przełożył Gábor Zsille
Pamięci Georgesa Pereca*
Na ołtarzu dwa pawie
Ogonami wachlują
Jeleń mknie w gęstym lesie
Szczur się kręci przy szparze
Rozpoczęcie szabasu
Zegar ćwierka
Na kirkucie rozbite macewy
I połamane drzewa
Zbieram kawałki szkła
Deszcz umywa mi ręce
Synagogę zburzono
W tym miejscu sterta śmieci
Nocą ktoś woła =
Umarli nie słyszą
Żywi nie rozumieją
*Georges Perec (1936-1982) – francuski pisarz, autor m.in. powieści Rzeczy oraz Życie instrukcja obsługi. Jego ojciec Icek Judko Perec i jego dziadek Dawid urodzili się w Lubartowie.
In Memory of Georges Perec*
[Pamięci Georgesa Pereca]
On the altar two peacocks
Fan their tails
In dense forest a deer streaks
A rat turns about by a crack
The sabbath begins
A clock chirrups
Shattered headstones in the Jewish cemetery
And broken trees
I gather the scraps of glass
Rain washes my hands
The synagogue destroyed
A pile of rubbish in this place
By night someone calls
The dead don’t hear
The living don’t understand
translated by Mirosława Modrzewska and Jean Ward
*Georges Perec (1936-1982) was a French writer whose novels include Les
choses: A Story of the Sixties and Life a User’s Manual. His father, Icek Judko Perec, and his grandfather Dawid were born in Lubartów.
Zum Gedenken an Georges Perec*
[Pamięci Georgesa Pereca]
Auf dem Altar zwei Pfauen
Fächeln mit den Schwänzen
Ein Hirsch eilt im dichten Wald dahin
Eine Ratte wuselt um eine Spalte herum
Beginn des Sabbats
Die Uhr zwitschert
Auf dem Kirkut zerschlagene Grabsteine
Und zerbrochene Bäume
Ich sammle Bruchstückchen von Glas
Der Regen wäscht mir die Hände
Die Synagoge abgerissen
An dieser Stelle ein Haufen Müll
Nachts ruft jemand
Die Toten hören nicht
Die Lebenden verstehen nicht
Nachdichtung von Herbert Ulrich
En mémoire de Georges Perec*
[Pamięci Georgesa Pereca]
Sur l’autel deux paons
Font la roue
Un cerf détale dans la forêt dense
Un rat rôde près de son trou
Début du sabbat
La pendule gazouille
Dans le cimetière des stèles brisées
Et des arbres infirmes
Je ramasse des morceaux de verre
La pluie m’en lave les mains
Le temple détruit
À sa place un tas d’ordures
Dans la nuit quelqu’un appelle –
Les morts ne peuvent pas entendre
Les vivants ne le comprennent pas
*Le père de Georges Perec, Icek Judko Perec, est originaire de la petite ville de Lubartów en Pologne.
przełożyli Ludivine Chevalier i Jacek Giszczak
Georges’ui Perec’ui* atminti
[Pamięci Georgesa Pereca]
Altoriuje du povai
Uodegomis vėduoja
Elnias braunasi per miško tankmę
Žiurkė malasi palei landą
Šabo pradžią
Laikrodis čirškia
Kirkute sudaužytos macevos
Ir išlaužyti medžiai
Renku stiklo duženas
Lietus plauna man rankas
Sinagoga nugriauta
Jos vietoje krūva šiukšlių
Naktį kažkas šaukiasi
Mirusieji negirdi
Gyvieji nesupranta
vertė Vytas Dekšnys
*Georges’as Perecas (1936–1982) – prancūzų rašytojas, taip pat ir romanų
„Daiktai“ bei „Gyvenimas. Naudojimo instrukcija“ autorius. Jo tėvas Icekas
Judko Perecas ir senelis Dawidas gimė Liubartuve.
Georges Perec Emlékei
[Pamięci Georgesa Pereca]
Az oltáron két páva
A farkukkal legyeznek
Szarvasbika fut a sűrű erdőben
Patkány sündörög a résnél
Kezdetét veszi a sabbat
Csiripel az óra
A zsidó temetőben összetört sírkövek
És letördelt fák
Üvegcserepet szedegetek
Az eső lemossa kezem
A kegyszobrok elpusztultak
Helyükön szemétkupac
Éjjel valaki kiáltoz –
A holtak nem hallják
Az élők nem értik
przełożył Gábor Zsille
*Georges Perec (1936–1982) – francia író, többek között A dolgok és Az Élet
használatmód című regények szerzője. Apja, Icek Judko Perec és nagyapja,
Dawid Lubartówban születtek.
Пам’яті Жоржа Перека*
[Pamięci Georgesa Pereca]
На вівтарі павичів два
Хвостами помахують
Олень крізь густі хащі біжить
Щур біля шпарки товчеться
Початок шабату
Годинник цвірінькає
На кіркуті мацеви розбиті
І дерева поламані
Збираю уламки скла
Дощ руки мені вмиває
Синагогу зруйновано
На цьому місці купа сміття
Вночі хтось волає
Вмерлі не чують
Живі не тямлять
переклала Маріанна Кіяновська
*Жорж Перек (1936-1982) – французький письменник, автор, зокрема,
романів „Речі” та „Життя: інструкція з експлуатації”. Його батько Іцек
Юдко Перец і дідусь Давид народилися в Любартові.
Obsesja
Wycięte drzewa kasztanowe i krzewy bzu
Domy tylko na fotografiach
Oficyny z małymi oknami, drewniane werandy
Zapadające się pod ziemie psie budy
Myślałeś, że stąd uciekniesz
Śniłeś rozstanie
Ciężki plecak oczekiwał decyzji wyjazdu
Wypastowane byty wyciągały języki
Doceniłeś je w Tatrach, gdy spadałeś z Kazalnicy
Jesteś już martwy – pomyślałeś
I tak pozostało do dnia dzisiejszego
Wstręt do ludzi, którzy usiłują ciebie dotknąć
I wstręt do własnego ciała poddającego się pieszczocie
Rögeszme
[Obsesja]
Kivágott gesztenyefák és orgonabokrok
Csak fényképeken látható házak
Apró ablakú pajták, fából tákolt verandák
Földdel egyenlővé roskadt kutyaólak
Úgy gondoltad, elmenekülsz innen
Álmodoztál a búcsúról
A nehéz hátizsák csak arra várt, hogy felkerekedj
A kisuvickolt cipők nyelvet öltöttek
Becsülted őket a Tátrában, mikor leestél a Prédikálószékről
Már halott vagy – gondoltad akkor
S így maradt ez egészen mindmáig
Iszony az emberektől, kik meg akarnak érinteni
És iszony a saját testedtől, mi megadja magát a becézésnek
przełożył Gábor Zsille
Jak trans
Tak bardzo bliski, że aż nie poznany
Gubi parasole, rękawice i pióra wieczne
Za każdym razem inaczej podpisuje czek
Kobieta w banku zarzuca mu brak konsekwencji
Tylko niezrównoważeni psychicznie zmieniają podpisy
Obrusza się na nią i po chwili o wszystkim zapomina
Przed samym sobą nie musi udawać –
O aktorstwie marzył od dzieciństwa
Skończyło się na marzeniach i alkoholu
Lubił towarzystwo transwestytów
Gdzieś na plaży, pośród sosen i przekwitających ziół
Albo w zaciemnionym wnętrzu hotelowym
Nocą przytulał się jak odrzucony mężczyzna
Rysował na prześcieradle anioły i kwiaty
Najlepszymi kobietami są mężczyźni – powtarzał
Zlizując z warg smak szminki
Mint egy travi
[Jak trans]
Egészen közelről sem ismerni fel a csalást
Elhagyja az ernyőjét, a kesztyűjét s a töltőtollát
Mindahányszor másképp írja alá a csekket
A pultosnő a bankban következetlenséggel vádolja
Csak a labilis személyiségek változtatják az aláírásukat
Megdühödik rá aztán egy perc múlva el is felejti
Saját maga előtt nem kell színlelnie –
Gyerekkorától a színészetről álmodott
Az ábrándozásnál és az alkoholnál végezte
Kedvelte a transzvesztiták társaságát
A strandon, fenyők közt, az elszáradt gazban
Vagy egy lesötétített szállodai zugban
Hol elhagyott férfiként bújt hozzájuk éjjel
Angyalokat rajzolt a lepedőre és virágokat
A legnagyszerűbb nők mind férfiak – hajtogatta
Meg-megnyalva ajkán a rúzst
przełożył Gábor Zsille
Chłopak z prowincji
Czarno-biała fotografia z 1977 roku
Pierwsze dni wiosny
Twarz chłopca z blizną na czole
Patrzy wilkiem jakby doznał krzywdy
Rozpięta koszula odsłania szyję
Obcięte na jeżyka włosy pachną potem
Jeszcze o sobie nic nie wie
Unosi się na palcach
Niebawem odfrunie
Vidéki Srác
[Chłopak z prowincji]
Fekete-fehér fénykép 1977-ből
A tavasz első napjai
Egy srác portréja arcán sebhely
Farkasként figyel mintha már űzték volna
Kigombolt ing fedetlen nyak
Felvágták a nyelvét haja izzadságszagú
Még semmit sem tud önmagáról
Már próbálgatja a szárnyait
Hamarosan kiröppen
przełożył Gábor Zsille
Wyznanie starej kobiety
Matce
Zabili Szmula Percyka
Na progu synagogi
Piękny był z niego chłopak
Udał się Panu Bogu
Miał myszkę na prawym policzku –
Do całowania
Dziewczyny sikały po nogach
Gdy się kłaniał
Ciało ciągnęli po kocich łbach
Aż do kirkutu
Noc była – ukradli zegarek
I parę skórzanych butów
Modlił się rabin Geldblum
Żydzi krzyczeli z rozpaczy
Lecz Bóg zajęty czym innym
Tej zbrodni nie zobaczył
Egy öregasszony vallomása
[Wyznanie starej kobiety]
Anyámnak
Megölték Shmul Perciket
A zsinagóga küszöbén
Milyen szép volt a nagyfia
Ott ült a Jóisten ölén
A jobb arcán volt egy anyajegy
Csókra ingerelt…
A lányok már attól bepisiltek
Ha feléjük biccentett
Macskafejek után húzták a testét
Egészen a temetőig
Éjjel volt – ellopták az órát
És a remek bőrcipőit
Geldblum rabbi imádkozott
A többi zsidó jajveszékelt
De Isten valami másra figyelt
Nem látta ezt a gaztettet
przełożył Gábor Zsille
Przy młynie
Wejście do zakładu stolarskiego zarastało dzikie wino
Szyld z nieudolnie namalowaną trumienką odstraszał przechodniów
Chłopcy przyciskali nosy do szyby, by zobaczyć wnętrze
Stolarz lubił powtarzać, że interes się nie kręci, bo ludzie nie chcą umierać
Furmanki zatrzymywały się przy młynie pana Boczkowskiego
Mężczyźni dźwigali worki ze zbożem i mąką
Nad nimi unosił się zapach końskiego potu, moczu i taniego tytoniu
Kobiety handlowały kapustą i kaszą gryczaną
Wódkę można było kupić u starej Jeziorowej – nie dawała na kredyt
Chłopcy wdrapywali się na gruszę przy płocie
Z góry patrzyli na końskie fallusy, długie i grube – celowali do nich z procy
Zadawanie bólu sprawiało im przyjemność
A malomnál
[Przy młynie]
Az asztalosműhely bejáratát benőtte a vadszőlő
A cégér az ügyetlenül festett kis koporsóval riogatta a járókelőket
A fiúk az üveghez nyomták az orrukat, hogy belássanak
Az asztalos szívesen mondogatta, hogy az üzlet
azért nem virágzik, mert az emberek nem akarnak meghalni
A lovaskocsik megálltak Boczkowski úr malmánál
A férfiak felkapták a zsákokat teli búzával és liszttel
Fölöttük ott lebegett a lovak verejték- és húgyszaga és a kapadohányé
Az asszonyok káposztát árultak és hajdinakását
Vodkát az öreg Jeziorowa asszonyság mért – hitelbe nem adott
A fiúk felmásztak a kerítés melletti körtefára
Onnan figyelték a lovak hosszú és vastag fütykösét – csúzlival lőtték
Hogy fájdalmat okoztak, örömet szerzett nekik
przełożył Gábor Zsille
Prezent
Jestem agnostykiem
Nad moim kawałkiem nieba gromadzą się chmury
Nie daje mi spokoju myśl o powrocie średniowiecza
Piszę zwyczajnie, bo irytują mnie wyszukane metafory
To urocze móc wyznać:
Jestem aseksualny
Rzadko uchylam rąbek tajemnicy
Ale dzisiaj jest dzień wyjątkowy
Kończę 33 lata
Dobrze być mężczyzną
Chociaż nie spłodziłem syna, nie zbudowałem domu
i nie zasadziłem drzewa
Ajándék
[Prezent]
Agnosztikus vagyok
Darabka égboltomon felhők gyülekeznek
Nem hagy nyugodni a gondolat, hogy visszatérjek a középkorba
Átlagosan írok, mert idegesítenek a kiagyalt metaforák
Van abban báj, hogy be tudom vallani:
Aszexuális vagyok
Ritkán lebbentem fel a fátylat a titkokról
De a mai nap különleges
Harminchárom éves lettem
Férfinak lenni remek
Bár nem nemzettem fiút, nem építettem házat
és nem ültettem fát
przełożył Gábor Zsille
Подарунок
[Prezent]
Я агностик
Над моїм куском неба громадяться хмари
Не дає мені спокою думка про поворот середньовіччя
Пишу просто, бо нервують мене вишукані метафори
Це прекрасно якби можна признатись:
Я асексуальний
Рідко відкриваю краєць таємниці
Але сьогодні винятковий день
Кінчаю 33 роки
Добре бути мужчиною
Хоч не сплодив я сина, не збудував дому і не посадив дерева
przełożyła Марія Ревакович
Chłopcy z Lubartowa
Na stole serwetki haftowane przez nianię w czasie okupacji
I mocny zapach wczesnych jabłek i śliwek
W pokoju brązowym zwanym kakaowym
Koń na biegunach z nicianym ogonem i wydłubanym okiem
Pod schodami sekretne wejście na niski strych
Gdzie dzieciństwo upływało w towarzystwie pająków, kurzu i lektur
Pod ścianą kulawy fotel obity materiałem w róże – świadek
samobójstwa Halinki
Na drzwiach do jej pokoju kredowe znaki: K+M+B 1963
Wokół budynku krzewy jaśminu
I syte koty na wyblakłej dachówce lepkie od pcheł
Chłopcy wołają pomocy, która nie nadchodzi
Marek ma rozbite kolano, Grześ drzazgę w dłoni
Nad ich głowami krążą owady ciężkie od cukru
W tym czasie dorożka pana Mazurkiewicza skręca na kirkut
Furman popędza batem konia, który pamięta służbę u Zamoyskich
Dwie kobiety z Ameryki ocierają łzy – Rachela jest młodsza
Grześ polewa jodyną ranę i zaciska zęby
Pani Jarszakowa przykłada szablon krawiecki do kawałka jedwabiu
Porcelanowa papuga pokrzykuje z radości
Gdy rozebrana do rosołu klientka przymierza sukienkę
– Nie podglądajcie chłopcy – grozi uczennica krawiectwa, Irenka z Annoboru
Chłopcy robią porozumiewawcze miny i kryją się w spiżarni
Na parapecie fermentuje sok porzeczkowy i leżą martwe muchy
Lubartowi Fiúk
[Chłopcy z Lubartowa]
Az asztalon szalvéták miket a dadus hímzett a megszállás idején
És korai alma és szilva átható illata
A bronzszín szobában mit csak kakaósnak hívunk
Hintaló cérnafarokkal és kikapart szemmel
A lépcsősor alatt titkos feljáró az alacsony padlásra
Hol pókok, porfelhők s lektűrök között szállt el a gyermekkor
A falnál egy csámpás, rózsaszín kárpitú fotel – Halinka
öngyilkosságának tanúja
Szobája ajtaján kréta felirat: 19 + G + M + B + 63
Az épület körül jázminbokrok
Jóllakott macskák a fakó cseréptetőn, bolhákkal tele
A fiúk segítségért kiáltoznak, de az nem érkezik
Marek összezúzta a térdét, Grześ tenyerébe szálka ment
Virágportól nehéz rovarok a fejük felett
Ezalatt Mazurkiewicz gazda szekere elakad a zsidó temetőnél
A kocsis ostorral hajtja a lovat, mely már Zamoyski uraságot is szolgálta
Két Amerikából érkezett nő a könnyeit törölgeti – a fiatalabb nő Ráchel
Grześ jódot ken a sebre és összeszorítja a fogát
Jarszakowa asszony szabásmintát helyez egy jókora darab selyemre
Porcelán papagája felrikolt örömében
Mikor egy fiatal nő levetkőzik a ruhapróbához
Nem szabad odanézni, fiúk – mérgelődik Irenka, a szabósegéd
A fiúk megértően bólogatnak és elrejtőznek a kamrában
A mellvéden ribizlilé erjed és döglött legyek hevernek
przełożył Gábor Zsille
Budapest is alive in my memory
Naprawdę śmieszna sytuacja
Jakbym ukrywał się w agencji towarzyskiej
A ja na drugim seansie Happy Together
Popijając Tiger Energy Drink
Esemesuję do ciebie:
Wariacie mój blake’owski
W bycie ku śmierci zaszumiało mi w głowie
Wiesz o tym, nazwij to jak chcesz
W socjalu1 intensywny zapach kapusty
Sąsiad petuje na moich drzwiach –
Chyba ma skłonności homoseksualne
Czytam Dziennik Sándora Máraiego
W telewizji antysemickie twarze polityków
Musująco na monitorze kłamliwe są
Gdybym ich spotkał na ulicy nie mógłbym zasnąć
Przezornie nie jeżdżę do Warszawy
A ty w e-mailu pytasz o Budapeszcie w 1956 roku
O chłopcach mordowanych na ulicach
I dręczonych w celach służby bezpieczeństwa
Nie poddawaj mnie próbie pamięci
Za ścianą umiera matka
W obozie koncentracyjnym wydłubywała robactwo z siennika –
Marku, tam było ich tysiące
Przede mną leżą nieprzeczytane książki –
Spokój Attila Bartisa, Zanim zapadnie noc Reinaldo Arenasa,
W drodze Jacka Kerouaca
I anonim przysłany przed tygodniem: już nie żyjesz żydowski pedale
Przypominam sobie budapeszteńskie metro –
Niepodobne do tego z filmu Kontrolerzy Antala Nimróda
Widzę ciebie w idealnie dopasowanych jeansach –
Pachniesz kawą i tytoniem
Budapest is alive in my memory – piszę w liście do domu
Niewiarygodne, że nie było wtedy telefonów komórkowych
1 żartobliwe określenie bloków spółdzielczych
Budapest Is Alive In My Memory
[Budapest Is Alive In My Memory]
Csakugyan nevetséges helyzet
Mintha a társasági életben próbálnék elbújni
És a Happy Together második előadásán
Tiger energiaitalt kortyolgatva
Sms-t pötyögök neked:
Én Blake-i őrültem
Már zúg afejem ettől a halálos léttől
Ismered, hát nevezd, aminek akarod
Az egész táborban intenzív káposztaszag
A szomszéd az ajtómra veri a farkát –
Talán homoszexuális hajlama van
Márai Sándor Naplóját olvasom
A tévében a politikusok antiszemita képe
Hazugok, a képernyőn át is tajtékoznak
Ha beléjük futnék az utcán, nem mernék elaludni
Óvatosságból nem utazom Varsóba
És te drótpostán 1956 Budapestjéről faggatsz
Az utcákon lemészárolt fiatalokról
És a megkínzottakról az ávó celláiban
Ne tedd próbára az emlékezetemet
A szomszéd szobában haldoklik anyám
A lágerben tetveket szedegetett a szalmazsákjából
Marek, ezer és ezer volt belőlük
Előttem olvasatlan könyvek hevernek –
Bartis Attilától a Nyugalom, Reinaldo Arenas novellái
Jack Kerouactól az Úton
És egy névtelen levél, mit egy hete kaptam:
Megdöglesz te buzeráns zsidó
Eszembe jut a budapesti metró –
Egészen más volt, mint amilyen most
Nimród Antal filmjében, az Ellenőrökben
Látlak abban az eszményi szabású farmerban –
Kávétól szaglasz és cigarettától
Budapest is alive in my memory – írom haza egy levélben
Valószínűtlen, hogy már húszéves vagyok
przełożył Gábor Zsille
I jaką drogą jechać mi wypadnie,
O czym zamyślam opowiedzieć składnie.
Geoffrey Chaucer
Opowieści kanterberyjskie (7)
Interesująco brzmią arie
Gdy codziennie wracam z pracy
Obok The Royal Opera House Covent Garden
Gdy byłem w seminarium, to też śpiewałem
Widziałem chłopaków onanizujących się pod prysznicem
Bałem się o swoje zbawienie
Nic się nie bój – usłyszałem zza drzwi kabiny
Brzmiało wiarygodnie
Kiedyś oglądałem Powiększenie Antonioniego
I zakochałem się Dawidzie Hemmingsie
Tak się zmartwiłem, gdy umarł na zawał serca w Bukareszcie
Jakby nie miał gdzie umrzeć
Teraz jestem zaręczony z czarnoskórym barmanem z Soho
Pracujemy nocą
I feel flattered
I love it when people propos to me
2005
Canterbury mesék (7)
[Opowieści kanterberyjskie (7)]
Érdekesen hangzanak az áriák
Amikor a napi munkából hazafelé tartva
A The Royal Opera House Covent Garden mellett megyek el
A szemináriumban én is énekeltem
Láttam a zuhany alatt onanizáló srácokat
Féltettem a lelki üdvösségem
Rá se ránts – hallottam a szomszéd kabinból
Hitelesen hangzott
Egyszer láttam Antonioni Nagyítását
És beleszerettem Dávid Hemmingsbe
Bánkódtam, amikor Bukarestben szívrohamban meghalt
Mintha máshol nem halhatott volna meg
Most egy feketebőrű sohói csapos jegyese vagyok
Éjszaka dolgozunk
I feel flattered
I love it when people propos to me
2005
przełożył István Kovács
Portret chłopaka w 16. rocznicę jego urodzin
Matka zrobiła wszystko, by już na starcie zmarnować ci życie
Alkohol zamiast kaszy mannej, obcy mężczyźni chuchający w nos
Uciekałeś z domu i całe dni spędzałeś w bibliotece
Ojca nie znałeś, chociaż pozostawił na twojej twarzy autograf alkoholika
Zima 2006 roku nie była mroźna
Przeżyłeś ją w cudzej kurtce i za dużych o dwa numery butach –
Banalne sprawy, oczywiście
Rozmawiając, maskowałeś gorycz w głosie
Twoje nadzwyczajnie białe zęby błyszczały na monitorze komputera
Jeszcze dwa lata i ucieknę na zawsze do Anglii – przysięgałeś
Ale tak mówili wszyscy chłopcy w miasteczku
2007
Porträt eines Jungen an seinem 16. Geburtstag
[Portret chłopaka w 16. rocznicę jego urodzin]
Die Mutter tat alles, um dir schon am Start das Leben zu verderben
Alkohol statt Griesbrei, fremde Männer die dir ins Gesicht hauchten
Du flohst von zu Hause und verbrachtest ganze Tage in der Bibliothek
Deinen Vater kanntest du nicht, obwohl er auf deinem
Gesicht das Autogramm eines Alkoholikers hinterließ
Der Winter 2006 war nicht frostig
Du überlebtest ihn in einer fremden Jacke und in zwei Nummern zu großen Schuhen –
Banale Sache, natürlich
Wenn du dich unterhieltest, maskiertest du die Bitterkeit in der Stimme
Deine ungewöhnlich weißen Zähne funkelten auf dem Bildschirm des Computers
Noch zwei Jahre und ich fliehe für immer nach England – schwörtest du dir
Aber das sagen alle Jungs im Städtchen
2007
Nachdichtung von Herbert Ulrich
Portrait d’un garçon le jour de ses 16 ans
[Portret chłopaka w 16. rocznicę jego urodzin]
Ta mère fit tout pour te gâcher la vie dès le départ
L’alcool au lieu des céréales, des étrangers te soufflant au visage
Tu avais fui la maison et passais tes journées à la bibliothèque
Tu ne connaissais pas ton père, bien qu’il ait laissé sur ton
visage son autographe d’ivrogne
L’hiver 2006 ne fut pas très froid
Tu l’as passé dans le manteau d’un autre et des chaussures trop grandes de deux pointures –
Rien de spécial, en fait
En parlant, tu masquais l’amertume dans ta voix
Tes dents tellement blanches brillaient sur l’écran
Encore deux ans et je me tire pour de bon en Angleterre – jurais-tu
Mais c’est ce que disaient tous les garçons du bourg
2007
traduit par Ludivine Chevalier et Jacek Giszczak
Berniuko portretas šešioliktajam jo gimtadieniui
[Portret chłopaka w 16. rocznicę jego urodzin]
Motina padarė viską, kad nuo pat pradžių sugriautų tau gyvenimą
Alkoholis vietoje manų košės svetimi vyrai, kuriems nusišnypšt
Bėgdavai iš namų ir ištisas dienas leisdavai bibliotekoje
Tėvo nepažinojai nors paliko tavo veide alkoholiko autografą
2006-ųjų žiema nebuvo šalta
Ištvėrei ją su svetima striuke ir dviem numeriais didesniais batais –
Niekai, visiems pasitaiko
Kalbėdamas slėpdavai kartėlį balse
Kompiuterio ekrane švytėjo baltutėliai tavo dantys
Dar dveji metai, ir visiems laikams pabėgsiu į Angliją – prisiekinėjai
Bet taip kalbėjo visi miestelio berniukai
2007
vertė Vytas Dekšnys
A srác fényképe 16. születésnapján
[Portret chłopaka w 16. rocznicę jego urodzin]
Az anya mindent megtett, hogy már a kezdet kezdetén tönkre tegyen
Tejbegríz helyett alkohol, s idegen férfiak lehelete
Elszöktél hazulról és egész napokat töltöttél könyvtárban
Apádat nem ismerted, bár arcodon hagyta alkoholista kézjegyét
2006 tele nem volt szigorú
Más dzsekijében és két számmal nagyobb cipőben élted át
Persze, kifigyel az ilyen semmiségre
Beszélgetéskor lenyelted hangod keserűségét
Vakítóan fehér fogaid a számítógép képernyőjén villogtak
Még két év és örökre Angliába szököm – esküdöztél
De a városkában minden srác ezt mondta
2007
przełożył István Kovács
Elegia na odejście kompozytora Adama Falkiewicza (1980-2007)
Nic tu po nas, dlatego nocą piszę wiersze
Umacniając się na pozycji przegranego
Z ulicy zabiorą ciało
Wrzucą do karetki albo karawanu
Sprawdzą, czy żyje – jak żyje, to się poruszy
Narkoman musi – zdradzi swoje pochodzenie lekarka
Kto nie pisze dla Łowicza, ten sam sobie szkodzi
Dylemat Szymanowskiego: komponować dla Europy czy Łowicza
Rozstrzygnie się na warszawskim osiedlu
Tęczowe ptaki giną w Ciemnogrodzie
Dzisiaj w cenie utrata dobrego smaku
O którego potędze pisał przed laty poeta
Inność jest przykrą sprawą, życie bywa przykre
Kiedy Pieśń Admeta unosi się nad głową
Odpływam jak tamtej nocy w klubie Utopia
Nic tu po mnie, nic tu, bo tu wielkie Manitou
Śnię sen czysty, jak zaśpiewane przez chłopca do – re – mi – fa – sol – la
Kartkuję katalogi z bronią palną i sprzętem wspinaczkowym: rozdział: liny
Nie chcę wiele, ale to i tak za dużo
2008
Elégia Adam Falkiewicz zeneszerző (1980-2007) eltávozására
[Elegia na odejście kompozytora Adama Falkiewicza (1980-2007)]
Utánunk itt semmi nem maradt, ezért írok éjjel verseket
A vesztes helyzetét erősítve így
Az utcáról mentő
Vagy hullaszállító kocsi viszi el a testet
Aki nem egy honi városkának ír, az magának árt
Szymanowski dilemmája: Európának vagy egy lengyel városnak írni
Varsói lakótelepen dől el
A szivárványmadarak belevesznek a csöndbe
Ma a jó ízlést, amelynek hatalmáról
Irt egykor a költő, pénzben mérik
A másság sajnálatos ügy, az élet olykor sajnálatos
Amikor Admet dala lebeg fölöttem
Tovaúszom mint azon az éjjelen az Utópia klubban
Utánam itt semmi sem marad, semmi – mert itt a nagy Manitou
Tiszta álommal álmodom, mint a helyesen szolmizált dó-ré-mi-fá-szó-lá-ti-dó
Ébredés után nyomban átlapozom a lőfegyvert
És hegymászó felszerelést ajánló ingyen katalógusokban a kötelek részt
Nem akarok sokat, de az is túl sok
2008
przełożył István Kovács
Pożegnanie z Orfeuszem
Orfeo, masz zmęczony wokal
Zbyt głośno powtarzałeś moje imię
Przed nami miesiące odwyku
Wolni chłopcy odlecą na misje do Afryki
Stamtąd przylecą bociany
Każdy z diamentem w żołądku
Orfeo, kochaj mnie za nic –
Ogrzejemy się w blasku światła wiekuistego
Wiesz, czytam Tomasza Tranströmera:
Jakby się było dzieckiem i jakby niesłychane poniżenie
Nasadzono na głowę jak worek*
Nie przytulę się dzisiaj do ciebie
Worek na głowie zasłania mi przyszłość
2006
* Cyt. z wiersza Jakby się było dzieckiem; przekł. Leonard Neuger (w:) T. Tranströmer: Muzeum motyli, Oficyna Literacka, Kraków 1994, s. 54.
Búcsú Orfeusztól
[Pożegnanie z Orfeuszem]
Orfeuszom, fáradt az énekhangod
Túl harsányan ismételgetted a nevem
Előttünk az önmegtartóztatás hónapjai
A szabad fiúk Afrikába repülnek küldetésbe
Onnan a gólyák repülnek ide
Mindegyikük gyomrában kerozin
Orfeuszom, a semmiért szeress engem
Az örök fény ragyogásában melegszünk
Tudod, Tomas Tranströmert olvasom
Mikéntha gyermek volna az ember és mintha elképesztő
Megalázást húznának zsákként a fejére
Ma nem bújok oda hozzád
A fejemre húzott zsák eltakarja a fénybe borított jövőt
2006
przełożył István Kovács
Addio a Orfeo
[Pożegnanie z Orfeuszem]
Orfeo, hai un canto affaticato
Troppo forte hai ripetuto il mio nome
Davanti a noi mesi di dissuetudine
Ragazzi liberi partono in missione per l’Africa
Da lì arrivano le cicogne
Ognuna con un diamante nello stomaco
Orfeo, amami in cambio di nulla
Arderemo nel bagliore eterno
Sai, leggo Tomas Tranströmer
Come essere bambino e un’offesa inaudita
è infilata sulla testa come un sacco*
Oggi non mi stringo a te
Il sacco in testa mi offusca il futuro.
przełożył Andrea F. De Carlo
* Traduzione italiana secondo Gianna Chiesa Isnardi: T. Tranströmer, La lugubre gondola, traduzione e curatela G. Chiesa Isnardi, Edizioni BUR, Milano 2011, p. 39 [N.d.T.].
***
Ilekroć widzę przyjaciół
usiłuję przypomnieć sobie
lekcje boksu
lekcje dykcji
lekcje zdrady
Według wszelkiego prawdopodobieństwa
spotkacie we mnie nieszczęsnego mężczyznę
wolącego zwierzęta
i noszącego między łopatkami hak –
bo jeśli już zabraknie cokołu
wypada skorzystać z nadziei zawiśnięcia
***
[ilekroć widzę przyjaciół]
Whenever I see my friends
I try to remember
the lessons of boxing
the lessons of diction
the lessons in betrayals
Most likely
you’ll find me a wretched man
who prefers animals
who carries a book between his shoulders
for when the pedestal slips from beneath your feet
you will be forced to turn to hope of hanging
przełożyła Maria Rewakowicz
Czas dojrzały
Wskoczył na mnie znienacka
jakby był niewyżyty
Obmacuje mnie
i natrętnie przypomina o pieniądzach
Grzebie w mojej przeszłości
z mapą przeznaczenia rozłożoną na kolanach
Najpierw zaślinił mi ucho
później wepchał swój język do mojej buzi –
wyssał resztki młodości
Próbuję oswoić się z jego obecnością
chociaż z trudem znoszę zapach fermentujących drożdży
i czosnku
Maturity
[Czas dojrzały]
suddenly humps me
like a maniac
Fondles me
and obsessively reminds me about the money
Ransacks my past
with a map of destiny on his lap
First he slobbered my ear
then forced his tongue into my mouth
sucking out the remnants of youth
I’m trying to put up with his presence
though I can’t stand the smell offermenting yeast
and garlic
przełożyła Maria Rewakowicz
Jak pies
Jestem twoim psem
dojadam zimne posiłki
tulę się do nóg
i za każdym razem
odprowadza mnie inna kobieta –
kopie mnie na pożegnanie
Wiem że wszystko przemija
i śmiech tylko z zadufanych gówniarzy
którym dzisiaj jeszcze wszystko wolno
bo są młodzi
mają wszystkie zęby
płaskie brzuchy
i jędrne genitalia
Like a dog
[Jak pies]
I am your dog
eating cold leftovers
I cuddle at your feet
and every time
a different woman takes me home
and kicks my butt good-bye
I know that things pass
one can only laugh at cocksure brats
who think the world is at their feet
because they’re young
have all the teeth
fiat bellies
and firm genitals
przełożyła Maria Rewakowicz
Wyznanie Tomasza
Chłopiec myślał, że ojciec zabija matkę
Tymczasem kobieta ulegała mężczyźnie
Cała rodzina gnieździła się w sublokatorskim pokoju
Dlatego nie miał wyjścia
Przykrywał głowę poduszką i przytulał się do brata
Onanizował się i zasypiał
Dzisiaj nie możne pokonać w sobie niechęci do kobiet
Powraca obraz zarośniętego brzucha ojca
Ogląda się za każdym napotkanym mężczyzną
Jakby poszukiwał winowajcy
Confessions of Thomas
[Wyznanie Tomasza]
The boy thought that the father was killing the mother
As the woman was giving herself to the man
The whole family was crowded into a rented room
Therefore he had no way out
He covered his head with a pillow and huddled close to his brother
Then masterbated and fell asleep
Today he cannot overcome his aversion to women
The image of father’s hairy belly comes back
He glances at every passing man
As if looking for the guilty one
przełożyła Maria Rewakowicz
Zmarnować swe życie, to wznieść się na wyżyny poezji – bez podpory talentu.
Emil Cioran
Chórzysta
Miał zaledwie dziewiętnaście lat i maturę
Na krótko odnalazł miejsce w kościelnym chórze
Najładniejsi chłopcy stali w pierwszym rzędzie
Przyciągali do świątyni samotne kobiety, starych kawalerów
i studentów teologii z prowincji
Zauważył, że duchowni najbardziej zazdroszczą urody
Dlatego szybko zrezygnował ze śpiewu
Pożegnał Pana Boga
Polubił ludzi z ulicy, którzy odwzajemniali uścisk dłoni
To waste your life is to elevate yourself to the heights of poetry – without support of talent.
Emil Cioran
A Choirboy
[Chórzysta]
He was hardly nineteen and a high-school graduate
For a time he found a place for himself in church choir
The most beautiful boys stood in the first row
They attracted to the temple lonely women, old bachelors
and provincial theology students
He noticed that clergymen were the most envious of beauty
That’s why he quit singing
Kissed Our Lord good-bye
And fell for street people who returned his handshakes
przełożyła Maria Rewakowicz
Mężczyzna
Ma delikatną siwiznę wokół uszu
Mówi, że czyta książki jak być prawdziwym mężczyzną
Chce odkryć się przed światem
Na razie obywa się psychoanalitykiem
Tak, onanizuje się
Zdaje sobie sprawę, że traci czas
Kiedyś zgwałcił żonę – odeszła od niego
Jest coraz bardziej bezbronny w dociekaniu prawdy
o samym sobie
A Man
[Mężczyzna]
Has a delicate greyness around his ears
Says he reads books on „how to be a real man”
He wants to open himself to the world
Meanwhile he settles for a shrink
Yes, he masterbates
He knows it’s a waste of time
Once he raped his wife – she left him
He’s more and more helpless, searching for the truth
about himself
przełożyła Maria Rewakowicz
Wypadek
Skała była śliska jak twoja skóra
Nie byłem już chłopcem
lecz niewiele wiedziałem o byciu mężczyzną
Śnieg przemieniał się w wodę
i spływał strugami do Czarnego Stawu
Kazalnica podniecała zaśnieżoną ścianą
Wspominam ten wypadek z zażenowaniem
tak jak niechętnie opowiada się o inicjacji seksualnej
i podcięciu żył
Nie potrafię opanować wzruszenia
jakbym zatracił poczucie śmieszności
An Incident
[Wypadek]
The rock was slippery like your skin
I was not a boy anymore
but still ignorant of manhood
Snow turned to water
and streamed into the Black Pond
The white of a pulpit excited me
I recall this incident with an embarassment
as you would unwillingly relate about a sexual initiation
or cutting your veins
I can’t master my agitation
as if I lost the sense of ridiculous
przełożyła Maria Rewakowicz
Autobiografia
Rzeczywistość, która mnie otacza, nie jest uległa
To ja jestem kobietą
Kiedyś nazywałem się Andy Warhol
Lubiłem jedwabne koszule i piwo z puszki
Poznałem Yves Saint Laurenta
Było nam razem dobrze
Niepotrzebnie z nim się zabawiasz – mówili
Słusznie – pomyślałem
W oka mgnieniu przemieniłem się w kobietę praktykującą
Twarzowo było mi w estetyce punk
Kiedyś byłem kobietą w nadmorskiej miejscowości
Sypiałem z kim popadnie
Łagodnie poddawałem się Nowej Fali
Całowałem chłopców spod znaku Der Blaue Reiter
Nie wymagano ode mnie stałości
Drżałem na samą myśl o mężczyznach
Ze statku Trans – Avant – Garde
Bałem się, że porzucą mnie na brzegu
Autobiography
[Autobiografia]
Reality surrounding me is not accommodating
It’s me who is a woman
Once I was called Andy Warhol
I liked silk shirts and canned beer
I met Yves Saint Laurent
We felt good together
You’re wasting your time with him — they said
Right – I thought
And instantly changed into a loose woman
The punk aesthetics became me
Once I was a woman in a seashore town
I slept with everyone around
Gently I gave myself to the New Wave
I kissed the boys of Der Blaue Reiter
No one expected any commitment from me
I shuddered at the mere thought of men
from the ship Trans-Avant-Garde
I was afraid they’d leave me on shore
przełożyła Maria Rewakowicz
Autobiographie
[Autobiografia]
La réalité qui m’entoure n’est pas docile
C’est moi la femme
Jadis je m’appelais Andy Warhol
J’aimais les chemises en soie et les cannettes de bière
J’ai rencontré Yves Saint Laurent
On était bien ensemble
Tu ne devrais pas t’amuser avec lui – disaient-ils
C’est juste – pensais-je
En un clin d’oeil je devins une femme en exercice
L’esthétique punk m’allait bien
Une fois j’ai été femme dans une station balnéaire
Je couchais avec le premier venu
Doucement je me laissais porter par la Nouvelle Vague
J’embrassais les garçons du groupe Der Blaue Reiter
On n’exigeait pas que je sois constant
Je tremblais à la seule pensée des hommes
Du bateau Trans – Avant – Garde
J’avais peur qu’ils m’abandonnent sur la rive
traduit par Ludivine Chevalier et Jacek Giszczak
Autobiografija
[Autobiografia]
Mane supanti tikrovė nėra klusni
Tai aš esu moteris
Kadaise buvau vardu Andy’is Warholas
Mėgau šilkinius marškinius ir alų iš skardinės
Susipažinau su Yves’u Saint Laurentu
Kartu mums buvo gera
Be reikalo su juo prasidedi – sakė visi
Teisingai – pamaniau
Bemat pavirtau praktikuojančia moterimi
Man derėjo prie veido pankų estetika
Kadaise buvau moteris miestelyje prie jūros
Miegojau su kuo pakliuvo
Ramiai atsidaviau Naujajai Bangai
Bučiavau vaikinus su Der Blaue Reiter ženku
Iš manęs nebuvo reikalaujama pastovumo
Virpėjau net nuo pačios minties apie vyrus
Iš Trans-Avant-Garde laivo
Bijojau kad nepaliktų manęs pakrantėje
vertė Vytas Dekšnys
Автобіографія
[Autobiografia]
Дійсність, яка мене оточує, непіддатлива
Це я – жінка
Колись мене звали Енді Ворхол
Я любив шовкові сорочки і пиво з банки
Я познайомився з Івом Сен-Лораном
Нам було добре разом
„Даремно ти проводиш з ним час”, – казали
„Авжеж”, – думав я
Я блискавично перетворився на жінку, яка практикує
Мені личила естетика панку
Колись я був жінкою у місцевості коло моря
Спав з ким попало
Лагідно піддавався Новій Хвилі
Цілував хлопців з-під знаку Der Blaue Reiter
Від мене не вимагали постійності
Я тремтів від самої думки про чоловіків
Із судна Транс – Аван – Гард
Боявся, що мене залишать на березі
переклала Маріанна Кіяновська
Wspomnienie
Śmiał się z chmury przypominającej kształtem fortepian
jak w dramacie Antoniego Czechowa
Właśnie świętował osiemnaste urodziny
i od rana pił z przyjacielem
Ogród oswoił się z obecnością intruzów
Tyle było dźwięków wokół, tyle zapachów –
nabrzmiewały owoce, liście zwijały się w rurki
owady topiły się w winie
Nagle z fortepianu wyfrunęły ptaki
i instrument rozlał się jak mleko
Воспоминание
[Wspomnienie]
Он смеялся над тучей, похожей на рояль
как в драме Чехова
Отмечая свой восемнадцатый день рожденья
он с утра пил с приятелем
Сад уже привык к непрошеным гостям
вокруг ходили волны звуков, запахов –
наливались плоды, листья сворачивались в трубочку
жуки тонули в вине
Вдруг из рояля выпорхнула птица
и инструмент растёкся, как молокo
przełożył Andrej Bazilevskij
Droga do Kozłówki
Galop koni po których kruchy ślad na śniegu
Czyste mankiety jeźdźców w mroźne popołudnie
Jakże śmieszą dziś ich ponure spojrzenia spod wąsa
chociaż wzbudza respekt poprana wymowa:
Les Polonais sont des Russes qui n’ont pas d’argent
Na drodze lipy w równym rzędzie
bo był to wiek dyscypliny
której nie zakłóciły lokalne rewolucje i pogromy
Kobiety w różowych gorsetach
Mężczyźni podnieceni
gdy mówiono o polowaniach i grze w karty
Wszystko zdawało się być pewne
dom, stół, kobieta i wódka
a także wiadomości z rosyjskiej gazety handlowej
Nocami rewizje i konfidenci
Mimo jesiennej pory i pierwszych przymrozków spiski
W żydowskich sklepikach wędzone ryby
plastry koszernego mięsa i solone śledzie
U siwowłosego Peretza z Lubartowa
prawie darmo kości na zupę i kiszona kapusta
Z kamienicy w Rynku I głos chłopca
powtarzającego za guwernerem:
Alef, Wejt, Gimel, Dalet, Hej, Waw…
Na stole pękata lampa z naftą i ugryzione ciastko
W kącie pogrzebacz i zazdrosny kot
Mężczyzna liczy banknoty jakby usiłował
zagłuszyć myśli o niedostatku
Tatełe, tatełe – krzyczy chłopiec
Unika dłoni nauczyciela usiłującego być sędzią
Nie ma sprawiedliwości – myśli dziecko
i zamiera w obojętności
1988
The Road to Kozłówka
[Droga do Kozłówki]
The gallop of horses leaving crisp marks in the snow
The clean cuffs of riders on a frosty afternoon
How amusing today their gloomy glance and moustaches
though their careful pronunciation calls for respect:
Les Polonais sont des Russes qui n’ont pas d’argent
Lime trees on the road in equal rows
for it was an age of discipline
undisturbed by local revolutions and pogroms
Women in pink corsets
Men excited
at talk of hunting and cards
Everything seemed to be certain
home, table, woman and vodka
as well as news from the Russian trade magazine
At night searches and informers
Plots – in spite of autumn and the first frosts
Smoked fish in the little Jewish shops
slices of kosher meat and salted herrings
At grey-haired Peretz’s from Lubartów
Sauerkraut and bones for soup, for nothing almost
From a house in First Square comes a boy’s voice
repeating after his tutor:
Alef, Bet, Gimel, Dalet, Hei, Vav…
On the table a cracked oil lamp and half-eaten cake
In the corner a poker and a jealous cat
A man counts banknotes as if trying
to stifle thoughts of want
Tatele, tatele – cries the boy
Avoids the hand of the teacher striving to be his judge
There’s no justice – thinks the child
and withers in indifference
1988
translated by Mirosława Modrzewska and Jean Ward
Die Straße nach Kozłówka
[Droga do Kozłówki]
Der Galopp der Pferde, von ihnen eine flüchtige Spur im
Schnee
Saubere Manschetten der Reiter am frostigen Nachmittag
Wie lächerlich sind heute ihre finsteren Blicke in den Bart
hinein
obwohl ihre korrekte Aussprache Respekt weckt:
Les Polonais sont des Russes qui n’ont pas d’argent
An der Straße Linden in gleichmäßigen Reihen
denn das war ein Jahrhundert der Disziplin
die nicht von lokalen Revolutionen und Pogromen gestört
wurde
Die Frauen in rosafarbenen Korsetts
Die Männer erregt
wenn von der Jagd und vom Kartenspiel gesprochen wurde
Alles schien sicher zu sein
Haus, Tisch, Frau und Wodka
sowie die Nachrichten aus dem russischen Handelsblatt
Nachts Haussuchungen und Spitzel
Trotz der herbstlichen Jahreszeit und erster Fröste
Verschwörungen
In jüdischen Läden geräucherte Fische
Scheiben koscheren Fleisches und Salzheringe
Beim grauhaarigen Peretz aus Lubartów
gabs fast umsonst Knochen für die Suppe und Sauerkraut
Aus einem Haus am Markt I die Stimme eines Knaben
der dem Hauslehrer nachspricht:
Alef, Wejt, Gimel, Dalet, Hej, Waw…
Auf dem Tisch eine bauchige Petroleumlampe und ein
angebissenes Stück Kuchen
In der Ecke ein Schüreisen und eine eifersüchtige Katze
Ein Mann zählt Geldscheine als wollte er
den Gedanken an die Armut übertönen
Tatełe, tatełe – schreit ein Knabe
Weicht der Hand des Lehrers aus, der ein Richter sein will
Es gibt keine Gerechtigkeit – denkt das Kind
und erstarrt in Gleichgültigkeit
1988
Nachdichtung von Herbert Ulrich
Kelias į Kozluvką
[Droga do Kozłówki]
Arkliai risčia paskui juos sniege trapus pėdsakas
Švarūs raitelių rankogaliai speiguotą popietę
Kokie juokingi šiandien jų rūstūs žvilgsniai pro ūsą
nors kelia pagarbą taisyklinga tartis:
Les Polonais sont des Ruses qui n’ont pas d’argent.
Palei kelią lygia greta liepos
nes buvo tai amžius disciplinos
kurios nesutrikdė vietos revoliucijos ir pogromai
Moterys rožiniais korsetais
Vyrai įsijaučia
kalbėdami apie medžioklę ir kortavimą.
Atrodė kad viskas tvirta
Namai stalas moteris ir degtinė
ir dar rusiško prekybos laikraščio žinios
Naktimis kratos ir informatoriai
Sąmokslai nepaisant rudens ir pirmųjų šalnų
Žydų krautuvėse rūkytos žuvys
košerinės mėsos ritiniai ir sūdytos silkės
pas žilaplaukį Perecą iš Liubartuvo
beveik veltui kaulai sriubai ir rauginti kopūstai
Iš namo Turgaus aikštėje Ir balsas berniuko
kartojančio paskui guvernantą
Alef, Veit, Gimel, Dalet, Hei, Vav…
Ant stalo išgaubta žibalinė lempa ir prakąstas sausainis
Kertėj žarsteklis ir pavydus katinas
Vyras skaičiuoja banknotus tarsi mėgintų
nuslopinti mintį apie nepriteklių
Tatele, tatele – šaukia berniukas
Vengia rankos mokytojo kuris baudžiasi būti teisėju
Nėr teisingumo – pamano vaikas
ir abejingas sustingsta
1988
vertė Vytas Dekšnys
A Kozłówkába vezető út
[Droga do Kozłówki]
A trappoló lovak alig hagynak nyomot a hóban
A lovasok tiszta kézelői a fagyos délután
Mily nevetséges a bajszuk alóli zord pillantás
bár hibátlan kiejtésük tiszteletet kelt:
Les Polonais sont des Russes qui n’ont pas d’argent
Az út menti hársfák szabályos sora
mert az egy fegyelmezett század volt
nem zavarták helyi forradalmak és pogromok
A nőkön rózsaszínű fűző
A férfiak nekihevültek
ha a vadászatra és a kártyára terelődött a szó
Mindenben meg lehetett bízni
a házban, asztalban, nőben és a vodkában
s az orosz kereskedelmi sajtó híreiben is
Éjszakánként házkutatások és besúgók
Az őszies idő és a talaj menti fagyok dacára összeesküvések
A zsidó boltocskákban füstölt halak
kóser hússzeletek és sós heringek
A lubartówi deresedő Peretznél
szinte ingyen lehetett levescsontot és savanyú káposztát
kapni
A Piactéri polgárházból a nevelőt
ismétlő fiú hangja:
Alef, Wejt, Gimel, Dalet, Hej, Waw…
Az asztalon megpattant petróleumlámpa és félbehagyott
sütemény
A sarokban piszkavas és féltékenykedő macska
A férfi a bankókat számolja s mintha
tompítani akarná az ínségről korgó gondolatot
Tatełe, tatełe – kiáltja a fiú
Elkerüli a mindenáron bíráskodni akaró tanító tenyerét
Nincs igazság – gondolja a gyermek
és belepusztul a közönyösségbe
1988
Kovács István fordítása
Дорога до Козлувки
[Droga do Kozłówki]
Галоп коней за якими слід крихкий на снігу
Чисті манжети вершників морозного полудня
Які смішні нині їхні понурі погляди з-над вуса
хоч викликає повагу їхня правильна вимова:
„Les Polonais sont des Russes qui n’ont pas d’argent”
На дорозі липи рівною вервичкою
бо то було століття дисципліни
що її не підважили місцеві революції та погроми
Жінки в рожевих корсетах
Чоловіки збуджені
коли мова йде про полювання чи гру в карти
Усе здавалось надійним
дім стіл жінка і горілка
а також новини з російської комерційної газети
Ночами обшуки і донощики
Попри осінню пору і перші змови заморозків
У єврейських крамничках копчена риба
шматки кошерного м’яса і солоні оселедці
У сивоволосого Переца з Любартова
майже задурно кості для юшки і кисла капуста
З кам’яниці на Ринку, 1 – голос хлопця
який повторює за гувернером:
„Алеф, Вейт, Ґімель, Далет, Гей, Вав…”
На столі черевата гасова лампа і надкушене тістечко
В кутку коцюба і заздрісний кіт
Чоловік рахує банкноти немов намагається
заглушити думки про те що їх знову бракує
„Тателе, тателе”, – вигукує хлопець
Уникає руки учителя, який намагається бути суддею
„Нема справедливості”, – думає дитина
і завмирає збайдужено
1988
переклала Маріанна Кіяновська
Aronkodesz
Dach ze spiczastym pałąkiem
Mężczyzna w bezruchu – takim już pozostanie
na litografii w „Kłosach” z 1879 roku
Modrzewiowe drewno nie zapachnie
i siekiery nie dadzą rady bóżnicy
Wchodzę wejściem dla mężczyzn
lecz na próżno stukam obcasem
Nie ma podłogi i nie ma arki
spopielałe rodały pozostały w pamięci
Niszczyły kolejne pożary
pogromy i rewolucje
Aronkodesz nietykalny w nas
Trudno odgadnąć z której synagogi lampka chanukowa
Nie da się naprawić
chociaż wszystko da się naprawić oprócz prawdy –
powiedział cadyk z Kocka
Aron Kodesh
[Aronkodesz]
Toit surmonté d’une flèche en bois
Un homme immobile – il restera ainsi
sur la litographie de „Kłosy”* de l’an 1879
Le bois de mélèze n’embaumera plus
les haches n’arriveront pas à bout de la synagogue
J’entre par la porte des hommes
Je tape du pied en vain
Il n’y a pas de plancher et il n’y a pas d’arche
les rouleaux en cendres restent dans la mémoire
Détruite par les incendies successifs
les pogroms et les révoltes
Aron Kodesh reste intacte en nous
Difficile de deviner de quel temple proviennent les lampes de Hanoucca
On ne peut rien réparer
bien que tout soit réparable, sauf la vérité –
dit le tsadik de Kock
*„En épis”, une revue illustrée du XIX siècle.
przełożyli Ludivine Chevalier i Jacek Giszczak
Przedmioty
Naczynia z okradzionej zastawy
Brak skromności i umiaru
Portrety mężczyzn i kobiet
Lambrekiny ciężkie jak grzechy domowników
Zasłużyły sobie na stukanie kornika
Gdańska szafa i stół bilardowy
Złudzenie wieczności
W historii lustrzanych odbić
Kiedyś zatęsknią za porcelaną
Pan z panią i psy
Les Choses
[Przedmioty]
Les restes de l’argenterie volée –
Quel manque de pudeur et de modestie
Les portraits d’hommes et de femmes
Les lambrequins lourds comme les péchés de la famille
L’armoire de Gdansk* et la table de billard
Ont mérité le tic-tac de la vrillette
La longue histoire des reflets dans la glace –
Une illusion d’éternité
Un jour ils languiront après la porcelaine
Monsieur, Madame et les chiens
*Armoire du XVII siècle, précieuse et richement décorée.
przełożyli Ludivine Chevalier i Jacek Giszczak
Lato 1968
Samoloty nad Lubartowem
Ludzie mówią, że będzie wojna
To na Czechy lecą Rosjanie –
Może babcia być spokojna
Wdrapujemy się na czereśnie
Osłaniamy się przed pszczołami
Samoloty kryją się w chmurze
My strzelamy do nich pestkami
L’été 1968
[Lato 1968]
Les avions au-dessus de Lubartów
Les gens disent c’est bientôt la guerre
C’est vers la Tchècoslovaquie que les russes volent
Vous pouvez-être tranquille grand-mère
Nous grimpons dans les cerisiers
Éloignons les abeilles
Les avions se cachent dans les nuées
On les mitraille avec des noyaux
przełożyli Ludivine Chevalier i Jacek Giszczak
Sianokosy 2011
Profesorowi Michałowi Głowińskiemu
Walce z siana na łące, pali słońce, strzelają nasiona
wirują owady podrażnione zapachem potu
Nagi chłopak leży w trawie i czyta:
Bogowie z Olimpu przenieśli się do show-biznesu
W okolicy wyprzedano krowy, dlatego po pracy
nie pije się zsiadłego mleka, tylko coca-colę
Chłopak przewraca się na plecy
i przykrywa twarz lakierowaną okładką
Mucha ląduje na jego brzuchu
Gdzieś w oddali warczy traktor
A to by się Jarosław Iwaszkiewicz ucieszył…
Fienagione 2011
[Sianokosy 2011]
Al professor Michał Głowiński
Rotoli di fieno sul prato, il sole arde, sparano semi
Gli insetti volteggiano infastiditi dal tanfo del sudore
Un ragazzo nudo è disteso sull’erba e legge:
Gli dei dell’Olimpo sono passati allo show business
Nei dintorni hanno venduto le mucche, così dopo il lavoro
non si beve latte cagliato, solo coca-cola
Il ragazzo si volta supino
E copre il volto con la copertina colorata
Una mosca si posa sull’addome
Da qualche parte il ronzio di un trattore in lontananza
Questo sì che avrebbe divertito Jarosław Iwaszkiewicz…
przełożył Andrea F. De Carlo
Dance is life
Arkadiuszowi Dereckiemu
Pogrzeb Piny Bausch
Czerwone goździki
Mężczyźni, łeb konia –
Zapis na taśmie filmowej
Sylvie Guillem i Niklas Ek
Dym spod kapelusza –
Żarty braci Ek
In the wind, there is someone –
David Kern, Brian Reeder
Things like that happen in life sometimes
Dance is life
[Dance is life]
Ad Arkadiusz Derecki
Funerale di Pina Bausch
Garofani rossi
Uomini, testa di cavallo –
Una scritta sulla pellicola di un film
Sylvie Guillem e Niklas Ek
Fumo da sotto il cappello –
Scherzi dei Fratelli Ek
In the wind, there is someone –
David Kern, Brian Reeder
Things like that happen in life sometimes
przełożył Andrea F. De Carlo
Pożegnanie
Dzisiaj żegnam się z tobą biedronko
I z tobą klonie zanurzony w chmurze
Na niewielkim placu przed szpitalem
Pozostańcie z Bogiem motyle
Jak ja pozostaję sam ze sobą
W nieruchomym wnętrzu fotografii
Pośród lewkonii, mięty i rumianku
Obok domu z czerwonej cegły
Z mroczną klatką schodową
I pokojem osiemnastoletniej samobójczyni
Żegnam się z każdym cieniem
Przebiegającym mi drogę
Płoszącym zapchlone koty
Które nie powrócą z polowań w 1965 roku
Przepraszam, że nie nauczyłem się waszej mowy –
Szelestu, mruczenia, świergotu i pohukiwania
Byłem głupi –
Nie zgłębiłem tajemnicy zapachu hiacyntów
Gdzie mi tam do sprawności myszy
I zwinności konika polnego
Nie potrafię milczeć jak ryba
Śpiewać jak słowik
I obdarzać innych wiernością jak pies
Dzisiaj żarty się skończyły
Stoję przed drzwiami Nicości
Nie pukam –
Samo się wszystko otworzy i zamknie
Addio
[Pożegnanie]
Oggi mi congedo da te coccinella
E da te acero immerso nella nuvola
Su una piazzuola di fronte all’ospedale
Restate con Dio farfalle
Come io resto con me stesso
Nell’interno immobile d’una fotografia
Tra violacciocche, menta e camomilla
Accanto a una casa di mattoni rossi
Con il vano scala buio
E la stanza d’una suicida diciottenne
Mi congedo da ogni ombra
Che mi attraversa correndo la strada
E spaventa gatti pieni di pulci
Che non torneranno dalle cacce del 1965
Mi scuso se non ho imparato la vostra lingua –
Brusio, ronfo, cinguettio e bubolio
Ero stupido –
Non ho scrutato il misterioso odore dei giacinti
Neppure la destrezza del topo
Né l’agilità della cavalletta
Non riesco a tacere come i pesci
A cantare come l’usignolo
A donare fedeltà agli altri come il cane
Oggi le farse sono finite
Sono davanti alla porta del Nulla
Non busso:
Tutto si aprirà e chiuderà da solo
przełożył Andrea F. De Carlo
Złapać równowagę
Oswoić się ze starością –
Jeśli już jest, to niech będzie
Doskonała pod każdym względem
Jak siwe włosy w uszach
Bóle pleców i nadciśnienie tętnicze
Polubić jej przykry zapach
I irytację z powodu zapominania
Gdzie się położyło okulary
Długopis i tabletki nasenne
Nie zważać na poplamiony kołnierzyk
I przetarty na łokciach sweter
Przecież kupiony tak niedawno –
Jakieś trzydzieści lat temu
Urocza jest wiara w solidność przedmiotów
Nabytych w epoce młodości
Gdy wełna była z wełny
Buty z prawdziwej skóry
A herbata pachniała angielską królową
Pogodzić się z demencją –
Czymś tak oczywistym
I w pewnym sensie niezbędnym
Jak próchnica zębów
I problemy z potencją
Świat ma ważniejsze problemy na głowie:
Upadek krwawych reżimów
Bankructwa deweloperów
Zawirowania na giełdzie
Źródła energii odnawialnej
A także nieustanne wirusy komputerowe
I ptasiej grypy
Dlatego trzeba wyjść starości naprzeciw –
Wspólnie można daleko zajść
Przystając co parę metrów, żeby złapać oddech
(w dniu śmierci Wisławy Szymborskiej)
Getting one’s balance
[Złapać równowagę]
Getting used to age –
If it’s come, then let it be
Perfect from every point of view
Like grey hairs in your ears
Backache and high blood pressure
Getting to like its unpleasant smell
And the irritation of forgetting things
Where you put your glasses
Pen and sleeping pills
Not minding the stained collar
And sweater worn out at elbow
After all it was bought so recently –
Some thirty years ago
It’s charming, the faith in the solidity of objects
Acquired in the epoch of youth
When wool was of wool
Shoes of real leather
And tea smelled of an English queen
Accepting dementia –
Something so obvious
And in a certain way essential
Like dental decay
And impotence problems
The world has more important things on its mind:
The fall of bloody regimes
Bankruptcy of developers
Swirling on the stock market
Sources of renewable energy
As well as ceaseless computer viruses
And bird flu
That’s why we need to welcome age –
We can go a long way together
Stopping every few metres to catch our breath
(on the day of Wisława Szymborska’s death)
translated by Mirosława Modrzewska and Jean Ward
Das Gleichgewicht wiedererlangen
[Złapać równowagę]
Sich an das Alter gewöhnen –
Wenn es nun schon so ist, dann soll es auch so sein
Vollkommen in jeder Hinsicht
Wie die grauen Haare in den Ohren
Die Rückenschmerzen und der Bluthochdruck
Seinen unangenehmen Geruch liebgewinnen
Und die Irritation über das Vergessen
Wo man die Brille hingelegt hat
Den Kugelschreiber und die Schlaftabletten
Nicht achten auf den fleckigen Kragen
Und auf den an den Ellbogen durchgescheuerten Pullover
Den man doch erst vor kurzem gekauft hatte –
Vor etwa dreißig Jahren
Reizvoll ist der Glaube an die Solidität der Gegenstände
Der in der Jugendzeit erworbenen
Als die Wolle noch aus Wolle war
Die Schuhe aus echtem Leder
Und der Tee nach der englischen Königin duftete
Sich abfinden mit der Demenz –
Mit etwas so Selbstverständlichem
Und in gewissem Sinne Unerlässlichen
Wie Karies der Zähne
Und Probleme mit der Potenz
Die Welt hat wichtigere Probleme um die Ohren:
Den Fall blutiger Regime
Den Bankrott der Developer
Turbulenzen an der Börse
Erneuerbare Energiequellen
Sowie ständige Computerviren
Und die Vogelgrippe
Deshalb muss man den Alter entgegenkommen –
Gemeinsam kann man es weit bringen
Wenn man alle paar Meter stehenbleibt, um Atem
zu schöpfen
(Am Todestag von Wisława Szymborska)
Nachdichtung von Herbert Ulrich
Trouver l’équilibre
[Złapać równowagę]
Apprivoiser la vieillesse –
Si elle est déjà là, qu’elle soit
Parfaite à tous les égards
Comme les poils gris dans les oreilles
Les douleurs dans le dos et l’hypertension artérielle
Se mettre à aimer son odeur désagréable
Cet agacement parce qu’on a oublié
Où sont rangées les lunettes
Le crayon et les somnifères
Ne pas se soucier du col taché
Et des coudes élimés du pull
Pourtant acheté il n’y a pas si longtemps –
Quelque trente ans de cela
Charmante est la foi dans la solidité des choses
Acquises au temps de la jeunesse
Quand la laine était en laine
Les chaussures en vrai cuir
Et que le thé sentait bon la reine d’Angleterre
Se réconcilier avec la sénilité –
Aussi évidente
Voire indispensable
Que la carie
Et l’impuissance
Le monde est accaparé par des problèmes plus graves:
La chute des régimes sanglants
Le crash de l’immobilier
Le tourbillon de la bourse
Les sources d’énergies propres
Et les sempiternels virus
Du web
Et de la grippe aviaire
C’est pourquoi il faut partir à la rencontre de la vieillesse –
Ensemble on peut aller loin
En s’arrêtant tous les deux mètres pour reprendre souffle
(le jour de la mort de Wisława Szymborska)
traduit par Ludivine Chevalier et Jacek Giszczak
Sugauti pusiausvyrą
[Złapać równowagę]
Apsiprasti su senatve –
Kad jau atėjo tai tegu būna
Tobula visais požiūriais
Lyg žili plaukai ausyse
Nugaros skausmas ir aortos hipertonija
Pamėgti nemalonų jos kvapą
Ir susierzinimą kad pamiršai
Kur padėjai akinius
Rašiklį ir tabletes nuo nemigos
Nepaisyti dėmių ant apykaklės
Ir kad nusitrynė megztinio alkūnės
O juk taip neseniai pirktas –
Prieš kokius trisdešimt metų
Žavus yra tikėjimas tvirtumu daiktų
Įgytų jaunystės epochoje
Kai vilna buvo vilnonė
Batai iš tikros odos
O arbata kvepėjo Anglijos karaliene
Susitaikyti su demencija –
Tokiu akivaidzdžiu dalyku
Ir tam tikra prasme būtinu
Tarsi dantų ėduonis
Ir potencijos sutrikimai
Pasauliui rūpi svarbesnės problemos:
Kruvinų režimų griūtis
Developerių bankrotai
Biržų viražai
Atsinaujinantys energijos šaltiniai
Taip pat nesiliaujantys kompiuterių virusai
Ir paukščių gripas
Todėl reikia padėti senatvei –
Kartu toli galima nueiti
Kas porą metrų stabtelint atsikvėpti
(Wisławos Szymborskos mirties dieną)
vertė Vytas Dekšnys
Visszanyerni az egyensúlyt
[Złapać równowagę]
Megbékélni az öregséggel –
Ha már van, hát hadd legyen
Minden szempontból tökéletes
Mint őszes szőrszálak a fülben
Sajgó hát és magas vérnyomás
Megszeretni a vénség kellemetlen szagát
És a feledékenysége miatt bosszúságot
Hogy hol lehet a szemüveg
Golyóstoll meg az altatópirula
Ügyet sem vetni a pecsétes inggallérra
És a kikönyökölt szvetterre sem
Pedig csak az imént vettük
Alighogy harminc éve
Bűbájos a fiatalkorunkban vásárolt
Tárgyak tartósságába vetett hit
Amikor a gyapjú gyapjúból volt
A cipő igazi bőrből
S a tea az angol királynőt illatozta
Megbékélni a leépüléssel –
Mi sem természetesebb
És bizonyos értelemben elkerülhetetlen
Mint a fogszuvasodás
És a potenciazavar
A világnak fontosabb dolgok járnak a fejében
A véres rezsimek bukása
Az elmaradott országok csődje
A tőzsde ingadozása
A megújuló energiaforrások
S a számítógépeket állandóan támadó vírusok
No meg a madárnátha
Ezért kell szembemenni az öregséggel –
Együtt messzire juthat az ember
Pár lépésenként meg-megállva, hogy levegőhöz jusson
(Wisława Szymborska halálának napján)
Kovács István fordítása
Зловити рівновагу
[Złapać równowagę]
Звикнути до старості –
Якщо вже є, то нехай собі буде
Досконала в усіх сенсах
Як сиве волосся у вухах
Біль у спині й артеріальна гіпертензія
Полюбити її неприємний запах
І роздратування коли не можеш згадати
Де поклав окуляри
Ручку і снодійні таблетки
Не зважати на заплямлений комірець
І протертий на ліктях светр
А він же куплений так недавно –
Всього лише тридцять років тому
Приємна віра у надійність речей
Придбаних в епоху молодості
Коли вовна вся була з вовни
Черевики зі справжньої шкіри
А чай пахнув англійською королевою
Змиритися з деменцією –
Чимось таким очевидним
І в певному сенсі потрібним
Як карієс зубів
І проблеми з потенцією
Світ має у голові клопоти значно важливіші:
Падіння кривавих режимів
Банкрутства девелоперів
Біржові збурення
Відновлювані джерела енергії
А також вічні комп’ютерні віруси
І пташиний грип
Тому треба діяти разом зі старістю
Взаємодіючи можна далеко зайти
Зупиняючись що два метри, щоби відсапатись
(писано у день смерті Віслави Шимборської)
переклала Маріанна Кіяновська
